پایان عمر فیزیکی فیلم ها

این یادداشت به قلم نگارنده در روزنامه اعتماد یکشنبه یازدهم شهریور ماه جاری به چاپ رسیده است:

پیش بینی می شد که به خاطر بالا رفتن قیمت ارز برای واردات پلی کربنات (ماده اولیه تولید و تکثیر لوح فشرده) و نیز کاغذ و مقوا برای تولید پاکت ولت، هزینه تمام شده تولید و عرضه دی وی دی از سوی موسسات ویدیو رسانه که حالا تعدادشان به انگشتان دو دست هم نمی رسد، افزایش یابد و به همین خاطر قیمت گذاری برای محصول دستخوش تغییر شود. برای مدیران این موسسات و بازوهای پخش آنها پس لرزه های ناشی از افزایش قیمت کالا در بازار قابل لمس بود. به همین خاطر بلند شدن صدای اعتراض نمایندگی های پخش در ۳۰ استان کشور،‌ تغییر و تزلزلی در تصمیم فعالان بازار نمایش خانگی ایجاد نکرد.

آنها خوب می دانستند گران شدن دی وی دی یعنی بیدار کردن غول خفته تکثیر و دانلود، ازدیاد قارچ گونه کانال های تلگرامی برای قراردادن لینک دانلود فیلم و سریال های روز شبکه، کاهش تقاضا و سفارش نمایندگی های استانی برای دریافت کالا و سرانجام بالا رفتن ریسک برای بازگشت سرمایه از محل فروش کالا در بازار.

با این حال از آنجا که از گذشته تا حال،  بیشترین فروش محصول در تهران و چند کلان شهر رقم می خورد، تامین کنندگان فیلم در نمایش خانگی با یک حساب دو دو تا چهارتا می پندارند که مشتریان و مخاطبان هدف، هزینه خرید یک نسخه ارجینال از فیلم را هنوز ارزان تر از تماشای فیلم در سینما می دانند، بنابراین احتمال اینکه  بازهم به تهیه دی وی دی رغبت نشان دهند و به مرور به قیمت های جدید عادت کنند، زیاد است.

در این میان سکوت مسئولان امر در بدنه دولت در قبال افزایش قیمت ها، این واقعیت را آشکار ساخت که همانند گذشته این قاعده عرضه و تقاضاست که شکل جدید مناسبات را رقم خواهد زد و فعالان شبکه باید اتکای شان بر تدابیر و داشته های خودشان باشند و تردید نکنند که آبی از سوی دیگران برای آنها گرم نخواهد شد.

پرواضح است آنان که اهل دانلود حرام نیستند و چند سالی است که با تغییر الگوی مصرف، عادت به دیدن محصولات شبکه بصورت استریم و از طریق اپلیکیشن های موبایلی و تحت وب دارند، از افزایش نسخه فیزیکی متضرر نخواهند شد و مجبور نیستند بهای بیشتری رابرای تماشای عناوین مورد علاقه خود بپردازند.

بنابراین تاثیر افزایش قیمت کالا در فروش نسخه فیزیکی یا همان دی وی دی خود را نشان خواهد داد و تقاضای نمایندگان شهرستانی از مرکز، که سالهاست با شیب منفی روبروست، به کمترین میزان خود در سال های اخیر خواهد رسید.

نگرانی جدی تر آن است که پیامد کاهش فروش که در تهران و کلان شهرها نمود می یابد، تعطیلی خطوط تولید در واحدهای صنعتی تکثیر لوح فشرده، فعالیت حداقلی مراکز سه گانه پخش، تغییر شغل تعداد بیشتری از نمایندگان توزیع و فروش و در یک کلام رکود و بیکاری را به همراه آورد. از شما که پنهان نیست مدتی است پخش های تخصصی محصولات شبکه نمایش خانگی، روزهایی در هفته به توزیع محصولات غذایی می پردازند تا بدین ترتیب ویزیتورهای آنها در طول هفته کار داشته باشند و حاشیه سود پخش دیگر کالاها چراغ دفاتر پخش را روشن نگه دارد.

همچنین کاهش فروش نسخه فیزیکی فیلم ها که به رغم فعالیت سامانه های آنلاین ویدیویی، راه مطمئنی برای بازگشت سرمایه و سود ناشران ویدیویی بوده است، از این پس ریسک سرمایه گذاری در تولید محتوا را بیشتر می کند و موسسات ویدیو رسانه محتاطانه تن به عقد قراردادهایی می دهند که ضرر کمتری را متوجه اشان سازد.

این نکته را از یاد نبریم که کاهش فروش نسخه ارجینال فیلم و سریال به معنی آن نیست که از شمار بینندگان و مخاطبان آثار سینمایی در این عرصه کم می شود، خیر! آنهایی که در منزل گیرنده ماهواره دارند، به رایگان عناوین روز شبکه را در کانال های فارسی زبان می بینند و جوانترها از طریق اینترنت، شبکه های اجتماعی و یا کپی فیلم بر فلش مموری و تبادل هارد، ارتباط خود را با شبکه حفظ خواهند کرد.

روی دیگر سکه آن است که وضع مخاطره آمیز موجود برای سرویس های استریمینگ یا همان VOD ها فرصتی است تا مشترکان بیشتری را زیر چتر خود بگیرند و سبب ساز تغییر الگوی مصرف رسانه ای مشتریان سنتی بشوند و آنها را به ضیافت فیلم از طریق اینترنت آن هم با هزینه کم دعوت کنند. به یاد داشته باشیم که سیر محتوم و بازگشت ناپذیر عرضه و انتشار محصول، همان خیمه زدن در شاهراه اینترنت و در ایران بر بستر شبکه ملی اطلاعات و سرویس های اشتراک ویدیوی ایرانی است.

کارشناسان معتقدند موسسات ویدیو رسانه باید انباشت تجربه خود را در تولید محتوا به کار بگیرند و همان راهی را بروند که سرویس هایی مثل نتفلیکس، آمازون، هولو و … رفته اند. سرمایه گذاری های چند ده میلیاردی VOD های وطنی و حضور متخصصان و مهندسان جوان در این سامانه ها، بستر مساعدی برای توسعه کسب و کارهای نوپا در عرصه اینترنت است و دیری نخواهد گذشت که غالب جمعیت کشور به جز سالمندان تماشاگر محصولات تصویری از طریق موبایل و سایر گجت ها خواهند بود.

این روزها خوشبختانه تحرک بعضی سرویس های استریم ویدیو، برای جلب مشتری مشهود است و سیاست های تشویقی آنها مثل تخفیف های ویژه برای قبول عضویت و افزایش کاربران در حال اجرا شدن است.

همچنین تعدادی از سامانه های ویدیوی درخواستی با وجود آنکه متکی بر پروتکل استریم هستند، امکان دانلود فیلم و سریال های بارگذاری شده را برای کاربران خود فراهم کرده اند تا اگر عده ای بنابه عادت تمایل به دانلود فیلم دارند، برای این کار با مانعی روبرو نباشند.!

در یک جمع بندی تحولات و واقعیات تلخ و کمر شکن اخیر در زمینه تولید و تجارت، اجل و پایان عمر انتشار و توزیع نسخه فیزیکی فیلم و سریال را به جلو خواهد انداخت و الگوی مصرف غالب مخاطبان به تماشای فیلم از طریق اینترنت تغییر و اصلاح خواهد شد. این اتفاق در بسیاری از کشورهایی که اینترنت پرسرعت در اختیار مردم قرار داده اند و زیرساخت های لازم را تعبیه نموده اند،‌ سال های درازی است که افتاده است و عوارض زیست محیطی تولید و تکثیر انبوه لوح فشرده نیز از دامن جامعه آنها پاک شده است. اگر این ادعای مدیر عامل موسسه رسانه های تصویری را مقرون صحت بدانیم که ضریب نفوذ سرویس های ویدیوی درخواستی در یکی دو سال اخیر به سه برابر افزایش یافته است، دور از انتظار نیست که تهدید ناشی از افزایش قیمت ها، علاقمندان فیلم و سریال را به فضای مجازی و استفاده از پلت فرم هایی غیر از دی وی دی سوق دهد.