ویدیو هر روز بهتر از دیروز

توضیح: این یادداشت در شماره ۱۱۹ روزنامه سینما به قلم نگارنده به چاپ رسیده است.

هر چند عوامل فیلم های سینمایی و تماشاگران حرفه ای به خاطر وضعیت نه چندان خوب ویدیو پروژکتورها در بعضی از سینماهای کشور ناراضی به نظر می رسند اما در نمایش نسخه ویدیویی همین فیلم ها در نمایشگرهای خانگی- با کیفیت HD- قصه کاملاً متفاوت است. بینندگانی که بواسطه سامانه سینمای خانگی فیلم های این سال های سینمای ایران را می بینند، از کیفیت صدا و تصویر فیلم ها رضایت نسبی دارند. بی رغبتی عده ای از تماشاگران حرفه ای برای رفتن به سینما و ترجیح آنها برای تماشای فیلم های ایرانی در خانه، ریشه در مقایسه جنبه های فنی صدا و تصویر در سینما و نمایشگرهای خانگی دارد. اوج رضایت این تماشاگران در فیلم هایی است که صدابرداری و البته عمدتاً صداگذاری آنها ۵.۱ است و در مرحله مسترینگ ویدیویی، نسخه نمایش خانگی نیز با همان کیفیت آماده و عرضه می شود. اهمیت این موضوع در آن است که در سال های گذشته تهیه کنندگان سینما نسخه “تله سینما”(SD) شده فیلم هایشان را به ناشران ویدیویی می سپردند. نسخه ای که با افت شدید کیفیت تصویر همراه بود و صدای فیلم ها هم اغلب بصورت مونو بود. تاسف بارتر آن بود که تهیه کنندگان برای پرهیز از هزینه های بیشتر، راضی به چاپ کپی تازه ای از فیلم شان برای قرار دادن در دستگاه “تله سینما” نبودند و به تحویل یک کپی استفاده شده در سینماها که خش و خط هم کم نداشت! اکتفا می کردند. شاید در دهه هشتاد که فیلم های سینمایی عمدتاً بر فرمت غیر استانداردcd  عرضه می شدند، نازل بودن تصویر و صدا امری بدیهی و پذیرفتنی قلمداد می شد اما از ابتدای دهه ۹۰ که تکثیر محصول بر لوح فشرده dvd جنبه رسمی به خود گرفت، این نقیصه بزرگ بیش از هر وقت به چشم آمد.

در ادامه، کوچ اجباری سینما از آنالوگ به دیجیتال و تصویر برداری فیلم ها با دوربین های دیجیتال سبب شد تا این عارضه از صنعت ویدیوی کشور بعد از یکی دو سال رخت بربندد و عمر دیر پایی نداشته باشد. حالا دیگر مدتهاست دستگاه های “تله سینما” به تاریخ پیوسته اند و خیلی خوش شانس باشند، نمونه ای از آنها در موزه سینما نگهداری خواهد شد. تهیه کنندگان سینما در سال های اخیر از لابراتوارهای دیجیتالی که عملیات پس تولید فیلم های آنها را انجام می دهند، مستری را تحویل می گیرند تا آن را به ناشران ویدیویی بسپارند. این مستر در موسسات ویدیو رسانه توسط اپراتورهای فنی در فرایند “اتورینگ” مبنای عمل قرار می گیرد تا برای تکثیر صنعتی آماده گردد. به جز چگونگی ارائه تصویر و کیفیت آن، در دهه ۹۰ سیر تکاملی صدا در محصولات نمایش خانگی ایران از “مونو”(تک کاناله) تا “استریو”(دو کاناله) و اینک “ساراند” قابل درک است. اگر قبل از این خریداران سیستم سینمای خانگی صرفاً با تماشای آثار خارجی احساس شنیدن لذت بخش صدای “ساراند” را تجربه می کردند حالا اغلب فیلم و سریال های ایرانی هم به این روش میکس می شوند.

با این وصف در پژوهش های سینمایی برای بررسی و تحلیل دلایل کاهش تماشاگران سینماها معمولاً به پیش فرض های کلیشه ای متعددی نظیر: هزینه سینما رفتن، پراکندگی سینماها، نبود پارکینگ، محتوای فیلم ها و …اشاره می شود اما معمولاً به کیفیت فنی صدا و تصویر در سینماها و مقایسه آن با کیفیت همان فیلم ها در نمایشگرهای خانگی کمتر توجه می شود. در این میان مدیران سالن های سینما باید با حمایت و پشتیبانی دولت و دستگاه مسئول نقایص فنی نمایش فیلم ها را هر چه سریعتر برطرف کرده و از ریزش تماشاگران خودداری کنند. یادآور می شود در سینماهای کشور به جز معدودی از سالن ها که مجهز به ویدیو پروژکتورهای دیچیتال هستند، سایر ویدیو پروژکتورها ذیل پروتکل e-cinema پشتیبانی می شوند.