حساب و کتاب سالی که نفس های آخر را می کشد- ویرایش چهارم

مروری بر نقاط عطف نمایش خانگی در سال ۹۲، یگانه موضوع مکتوب هفته هفتم می باشد. روزانه های سینمایی با ویرایش های مکرر و دریافت نظرات و اطلاعات تکمیلی تلاش کرده است در این یادداشت سیمای واقع بینانه تری از سال ۹۲ و تحولات آن را ترسیم کند.

گردش ایام در بین مردمان

هنوز سال به نیمه نرسیده بود که دولت منتخب مردم آغاز به کار کرد و دامنه تغییرات مدیریت های دستگاه های فرهنگی از جمله سازمان سینمایی را نیز در برگرفت. حفظ ساختار سازمان سینمایی و تاکید بر جنبه های مثبت کلیت آن از سوی مدیران جدید، این نوید را می داد که در جزییات شاهد تغییرات و اصلاحاتی در تشکیلات نوپدید سازمان سینمایی باشیم. در چند ماه گذشته تاکید و خواست فعالان نمایش خانگی مبنی بر ایجاد مدیریت مستقل و متمرکز برای نمایش خانگی و نگرش منعطف و واقع بینانه مدیران سینمایی سبب شد تا پیشنهاد تشکیل اداره کل ویدیویی و درنهایت اداره کل نمایش خانگی به مراجع مسئول داده شود. تا پایان سال و گذشت هفت ماه از شروع بکار دولت جدید متاسفانه زمینه عینی تحقق چنین درخواستی فراهم نشد ولی هنوز  روزنه های امید باز است و می توان به استقرار مناسبات اداری به گونه ای که درخور شان فعالان و سرمایه گذاران نمایش خانگی باشد، کماکان امیدوار بود.

منظم شدن پخش نسبت به گذشته

توالی و توزیع منطقی بویژه در عرضه مجموعه های نمایشی شبکه نمایش خانگی از جمله موفقیت های بخش خصوصی در سالجاری است. کمتر دیده بودیم که برای توزیع محصولی در سایت اطلاع رسانی آن شمارش معکوس به دقیقه و ثانیه گذارده شود و خوشبختانه در اغلب موارد به وعده های داده شده عمل شود.

پخش منظم سریال های “شاهگوش” و “شوخی کردم” در این زمینه مثال زدنی هستند. در مقابل موسساتی که با پخش پوستر و یا نمایش آنونس وعده پخش عناوینی را داده بودند، نتوانستند به قول خود عمل کنند. فیلم های “اختاپوس” و “زن، مرد ، زندگی” در این رابطه قابل ذکر هستند. با این همه به دلیل فراگیر نبودن پخش مویرگی در اغلب استانها عارضه استفاده از کپی کماکان در شهرهایی که مردم به نسخه اصلی فیلم به آسانی دسترسی ندارند، به چشم می خورد. پاشنه آشیل شبکه نمایش در بسیاری از استانها فقدان زنجیره پخش است. در غیاب چنین سامانه ای؛ مخاطبی که به معدود فروشگاه های عرضه محصولات فرهنگی شهرش دسترسی راحتی نداشته باشد، ناگزیر از دانلود فیلم های مورد علاقه و یا ترک عادت تماشای فیلم های شبکه است.

مادام که شرکت های پخش فعالیت های خود را در دیگر استانهای کشور امتداد نبخشند و سرمایه گذاری لازم را انجام ندهند، فرهنگ سازی برای استفاده از نسخه اصلی فیلم ها در حد شعاری تبلیغاتی باقی می ماند. از یاد نبریم همانقدر که توزیع مناسب و به موقع محصول حائز اهمیت است، بازگشت سرمایه و اخذ و گردآوری مطالبات مالی از بازار و فروشندگان امری حیاتی است. مادام که در انجام این امر وقفه صورت گیرد و مطالبات موسسات و شرکت های پخش وصول نشود، امیدی به بهبود اوضاع نخواهد بود.

فعالترین موسسات ویدیو رسانه در سال ۹۲

موسسه قرن ۲۱ با تامین ۷۳ عنوان فیلم ایرانی و خارجی بیشترین فعالیت در تامین و توزیع محصولات سینمایی و ویدیویی را داشته است. موسسه قرن ۲۱ همانند سال گذشته از تعداد فیلم های ایرانی خود کاست(۵ سینمایی ایرانی و یک تله فیلم) و در مقابل با شرکت در بازارهای اروپایی و آسیایی به خرید رایت فیلم های سینمایی و انیمیشن خارجی اقدام کرد. عناوین سینمایی خارجی موسسه مزبور در سال ۹۲ مجموعاً ۶۷ عنوان بود. در همین رابطه موسسه هنرنمای پارسیان نیز رکورد دار تامین و عرضه محصولات ایرانی و خارجی مناسب کودکان و خردسالان بود. با عنایت به موسسات غیر فعال و کم کار در سر دیگر طیف، تعداد بیشتری از موسسات در سالجاری حالت و وضعیت میانه ای داشتند.

پپیشگامان در زمینه تولید محتوای ایرانی

بی تردید موسسه گلرنگ رسانه و تصویر گستر پاسارگاد با سرمایه گذاری در تولید مجموعه های “ویلای من”، “گنج مظفر”، “شوخی کردم و “شاهگوش” سرآمد سایر موسسات در زمینه خلق محتوا برای سبد نمایش خانگی در ایران بودند.

بعد از این دو موسسه باید از موسسه سینما ۲۴ به خاطر تولید دو سری چهارتایی از “شام ایرانی” یاد کرد که کمک زیادی به تنوع آثار ایرانی و سرگرم کننده شبکه در سال ۹۲ نمود.

دو درویش در یک گلیم

موسسه فیلمسازان جوان در سال ۹۲ خرج خود را از موسسه گلرنگ رسانه جدا کرد و بر همکاری با موسسه مزبور در زمینه تامین و توزیع محصول اصرار نورزید. فیلمسازان جوان معدود عناوین خود را با سایر شرکت های پخش از جمله “هنر اول” به بازار گسیل کرد. در این میان موسسه کیمیانما کماکان در یک کادر مشترک با موسسه رسانه های تصویری به فعالیت خود ادامه داد و عناوین ایرانی خود را بصورت مشترک با موسسه مزبور منتشر کرد. بینندگان شبکه لوگوی این موسسه نوپدید را همواره در کنار موسسه دیرپای رسانه های تصویری دیدند.

سه رقیب رفیق

سال ۹۳ بی شک تشخص ویژه ای را برای شرکت های درگیر در کار پخش محصولات نمایش خانگی به همراه داشت. در این سال موسسات و شرکت های هنر اول، دنیای هنر و هنرنمای پارسیان بیش از سایر شرکت های پخش از جمله شرکت های زیر مجموعه گلرنگ(گلرنگ پخش) و سیمای شهر، توزیع عمده فیلم ها و تولیدات شبکه را بر عهده گرفتند.

قرارداد همکاری موسسه رسانه های تصویری با پخش دنیای هنر، ریز موج و پارس ویدیوبا هنرنمای پارسیان، قرن ۲۱ و فیلمسازان جوان با هنر اول نشان داد که زمینه های همکاری های پایدار بین موسسات ویدیو رسانه و شرکت های پخش، بیش از گذشته فراهم گردیده است. نکته حائز اهمیت در این رابطه آن است که پخش های سه گانه فوق به موسسات ویدیو رسانه با سابقه ای متصل هستند و همین امر باعث شده است تا مدیران دیگر موسسات ویدیو رسانه با اطمینان بیشتری کالاهای تولیدی خود را در اختیار آنان قرار دهند. تجربه بعضاً ناموفق همکاری موسسات ویدیو رسانه با پخش های غیر تخصصی در سال های گذشته حاشیه ها و کدورت هایی را باعث شده بود. خاطر نشان می سازد، در بین سه پخش تخصصی قدیمی شرکت های هنر اول و هنرنمای پارسیان دارای پایگاه اطلاع رسانی هستند و پخش دنیای هنر از چنین امکانی خود را بی بهره ساخته است.

سال سریال

عرضه چهار سریال در طول سال ۹۲ سیمای متفاوتی را به نمایش خانگی بخشید. در بین این مجموعه ها اگر “گنج مظفر” را استثنا کنیم که محصول سال ۱۳۸۵ بود، برنامه ریزی تولید و توزیع سایر سریال ها بصورت همزمان صورت گرفته است. اگر توزیع فصل سوم قلب یخی با مشکل مواجه نمی شد، تعداد سریال های ۹۲ در شبکه به ۵ عنوان بالغ می شد. بطور طبیعی مجموعه هایی در جلب مخاطب انبوه موفق بوده و هستند و بعضی به حداقل مخاطب رضایت داده اند. با توجه به حجم سرمایه گذاری قابل توجه در ساخت سریال ها و بازگشت محدود سرمایه، هنوز فضای کسب و کار اطمینان بخش در این زمینه پدید نیامده است و اگر اختصاص جوایز متعدد و هزینه بر در بین نبود، ای بسا تیراژ محصولات تولید شده به ارقامی پایین تر از آنچه اینک وجود دارد، سقوط می کرد. توقف فصل سوم “قلب یخی” درچارچوب مخاطرات شبکه و اقتصادی نبودن تولید مجموعه برای شبکه قابل تحلیل است.

سینمای کاغذی

انتشار بی سابقه دو نشریه در زمینه نمایش خانگی با رویکرد خبری- تحلیلی یکی از اتفاقات خوشایند در سال جاری بود. انتشار نخستین شماره نشریه دو هفتگی “سینمای خانگی” بعد از انتشار سه پیش شماره، نوید تولد نشریه ای جدی را داد. بررسی چهار شماره منتشر شده مجله در بهمن و اسفند ماه گویای آن است که دست اندرکاران نشریه راه طولانی و بلندی را تا رسیدن به مرز نشریه ای مرجع و خواندنی در پیش دارند. قطعاً همت و سرمایه گذاری برای جذب نویسندگان با تجربه می تواند، این مسیر را کوتاهتر کند. سینمای خانگی به اشتباه رویکرد اصلی خود را نفد و تحلیل محتوای فیلم ها و سریال های شبکه قرار داده است.

دومین نشریه با عنوان “نمایش خانگی” در قالب یک نشریه داخلی و برای مخاطبان محدود و مشخصی تولید و منتشر می شود. “نمایش خانگی” ارگان مطبوعاتی اتحادیه صنفی موسسات ویدیو رسانه است که بصورت ماهانه به سردبیری روزنامه نگاری با سابقه منتشر می شود. فاصله زمانی انتشار هر شماره از این نشریه داخلی رویکرد خبری و اطلاع رسانی آن را محدود ساخته و به همین خاطر یادداشت ها، مصاحبه ها و ترجمه هایی که به زیور طبع آراسته می گردند، خواندنی تر از سایر مطالب این نشریه نوپا هستند. تاکنون سه شماره از نمایش خانگی به مدیر مسئولی دکتر حمید نوروزی برای گیرندگان خاص توزیع شده است.

فناوری های پیشرفته در خدمت شبکه

هر قدر توقف صنعت نمایش خانگی ایران در عصرCD , VCD  طولانی مدت بود و اندکی با تاخیر به DVD روی خوش نشان داده شد، خوشبختانه دستیابی به فناوری BLU-RAY در حد یک آرزو نماند و نخستین تولیدات سینمایی با این فرمت به بازار عرضه شدند. نسخه بلوری دو بعدی و سه بعدی چند عنوان فیلم مطرح سینمای جهان در زمستان امسال از سوی موسسه گلرنگ رسانه تولید و تکثیر انبوه شد تا نام این موسسه به عنوان پیشگام در بکارگیری صنایع نوین عرضه محصولات فرهنگی ثبت و ضبط گردد. واردات و استقرار خط صنعتی تولید لوح فشرده بلوری نقطه درخشانی در صنعت تکثیر لوح فشرده در ایران و منطقه می باشد. در همین رابطه با عنایت به تغییر سبک زندگی و عادات و روش های تماشای فیلم، به عنوان یک سیاست و برنامه میان مدت موسسات باید بستر فنی و حقوقی لازم را برای دانلود محصولاتشان توسط مشتریان و خریداران هر چه سریعتر مهیا سازند.

تصاویر شفاف و خوش آب و رنگ

گذر سینمای ایران از آنالوگ به دیجیتال و تولید اغلب فیلم های سینمایی با دوربین های دیجیتال سبب شد تا مستر دیجیتال و با کیفیتی در اختیار موسسات ویدیو رسانه قرار گیرد. در سال ۹۲ مستر تله سینما شده به حداقل رسید و فصل تازه ای در کیفیت بخشی به محصولات شبکه ویدیویی بخشیده شد. حالا دیگر بر خلاف سال های قبل اصطلاحات سینمای دیجیتال به راحتی روی زبانها می چرخد و واژه هایی مثل؛ DCP و COLOR CORRECTION برای سینماگران بیگانه به حساب نمی آیند.

از سوی دیگر با عملیاتی شدن پروژه تلویزیون اینترنتی یا IP MEDIA از سوی صدا و سیما و با همکاری شرکت مخابرات گام دیگری برای عرضه فیلم بر بستر اینترانت و راه اندازی سرویس ویدیوی درخواستی برداشته شد.

نیمی از داشته های سینما در ویدیو دیده شد

در سال گذشته ۶۸ عنوان فیلم سینمایی ایرانی در شبکه ویدیویی توزیع و عرضه شد. در سالجاری تا ۲۵ اسفند ماه این رقم به ۶۷ عنوان رسیده است . نکته مهم در فهرست فیلم های جاری آن است که تقریباً بیش از نیمی از فیلم هایی که در سال ۹۲ به روی پرده رفتند، اندکی بعد به شبکه ویدیویی راه یافتند و مردمان و ساکنان شهرهای فاقد سینما توانستند با فاصله کمی از اکران، فیلم های روز سینمای ایران را ببینند. سال ۹۲ از حیت توزیع فیلم های صرفاً ویدیویی نیز سال نسبتاً پرباری بود و در اقدامی کم سابقه، شمار چنین فیلم هایی که بعضاً کمدی هم بودند به ۵۵ عنوان بالغ شد.