سعید رجبی فروتندر شماره ۲۰ هفته نامه "متن" مختصری از گفتگوی تفصیلی ام چاپ شده است. متن کامل این گفتگو را در ادامه بخوانید.:
فلسفه ایجاد شبکه نمایش خانگی از ابتدا چه بوده است؟
فلسفه آزاد سازی ویدیو در اوایل دهه هفتاد این بود که ویدیو به مثابه یک رسانه به رسمیت شناخته شود و ادامه ممنوعیت آن که کار عبثی بود، لغو گردد. هدف این بود که در کنار کانال های رسمی رسانه ای مانند تلویزیون، از ظرفیت های ویدیو استفاده به عمل آید و به نیاز و اشتهای تصویری مردم پاسخ درستی داده شود. اشاره به چنین بدیهیاتی با توجه به تحولات ارتباطی و نفوذ انواع وسایل و سرویس های پیشرفته دیجیتالی در سطوح مختلف شاید امروزه قدری ملال آور باشد اما یادآوری آن برای نگاهی به گذشته و نحوه برخورد ما با پدیده های رسانه ای بد نیست.
آیا شبکه نمایش خانگی از ابتدا قرار بوده فقط فیلم‌های سینمایی اکران شده را تکثیر و توزیع کند؟
خیر در آیین نامه ها و مقرراتی که مصوب سال ۱۳۷۲ هستند، به تولید و عرضه طیف وسیعی از تولیدات از جمله سریال، برنامه های مستند و فیلم کوتاه و بلند اشاره شده است.
از چه زمانی و به چه بهانه‌ای تولید سریال در دستور کار شبکه سینمای خانگی قرار گرفت؟ آیا این اتفاق با فلسفه ایجاد این شبکه در تضاد نیست؟
انطور که در سوابق پیداست اولین سریالی که از اداره کل نظارت و ارزشیابی وقت مجوز گرفته است، مجموعه گنج مظفر به تهیه کنندگی براداران اقا گلیان است که در سال ۱۳۸۵ صادر شده است. این مجموعه به دلیل فراهم نبودن زیر ساخت های پخش و توزیع در آن سال توزیع نشد تا اینکه در تابستان سالجاری مجدداً پروانه تازه ای برای آن صادر شد. به هر حال اولین سریالی که در شبکه نمایش خانگی تولید و توزیع شد، قهوه تلخ می باشد.
ایده فروش فیلم‌ها در سوپرمارکت‌ها به نفع شبکه سینمای خانگی بود یا به ضرر آن؟
همانطور که خوانندگان می دانند قهوه تلخ برای شبکه سوم سیما تولید می شد ولی به دلیل عدم توافق تهیه کنندگان با صدا وسیما بر سر امتیاز باکس آگهی های سریال، تهیه کننده به نمایش خانگی گرایش پیدا کرد.
آیا این شبکه به هدفی که برایش تعیین شده بود رسیده یا نه؟
بله به سود شبکه بود. کافی است که تیراژ محصولات قبل از عرضه در سوپر مارکت ها و بعد از آن را مقایسه کنیم. ضمن آنکه هدف های مهمتری چون مقابله با تولیدات بیگانه و تهیه خوراک مناسب برای مصرف رسانه ای مردم حکم می کرد که محصولات شبکه در معرض دید مشتریان قرار گیرد و در نزدیکترین واحدهای صنفی محل مراجعه مردم توزیع گردد. این جمله کلیدی را مد نظر قرار دهیم که ویدیو در ایران رقیب خود را رسانه های تصویری بیگانه با اعتقادات مردم و ارزش های منبعث از اسلام و انقلاب می داند. بنابراین با رسانه های داخلی از اساس هم افزایی دارد.
علت توقف ساخت سریال‌ها، حاشیه‌های آن‌هاست یا مسائل مالی، حمایتی، صنفی و تماشاگران؟
اگر دولت به دنبال اهدافی چون؛ احیای ظرفیت های ویدیو، فراهم کردن بستر تازه ای برای خلق آثار و برنامه های نمایشی، ایجاد چند صدایی در تولیدات تصویری، پاسخگویی به نیاز تصویری مردم، رقابت با رسانه های بیگانه، جلب مشارکت بخش خصوصی، کالایی کردن محصولات فرهنگی، قرار دادن ویدیو در سبد هزینه های مصرفی خانوارها بود، تا حد زیادی این اتفاق افتاده است و پدیده ویدیو در ایران ابعاد و مختصاتی متفاوت با سایر کشورها یافته است. این موضوع برای صاحبنظران در مدیریت رسانه، علوم و جامعه شناسی ارتباطات از جنبه های مختلفی قابل مطالعه و بررسی است. طی این سالها پایان نامه هایی هم به این مطلب اختصاص یافته است.
نبود امنیت سرمایه گذاری دلیل اصلی توقف بعضی از مجموعه هاست. زیرا در داخل و خارج از کشور در نخستین ساعات عرضه محصول، اقدام به بارگذاری آن در فضای مجازی کرده و تلویزیون های فارسی زبان ماهواره ای بی واهمه اقدام به پخش تولیدات شبکه می کنند. چون خوب می دانند دست دولت برای پیگیری های حقوقی بسته است ! این اقدامات تخریبی سبب کاهش فروش نسخه اصلی محصول و ضرر و زیان سرمایه گذاران می شود. تن دادن به هزینه های غیر متعارفی چون اعطای جایزه و قرعه کشی فقط بدان خاطر است که نسخه اریژینال محصول به فروش برسد.
با توجه به نرخ تورم، آیا فیلم از سبد خرید خانوار حذف شده است؟
بهتر است به جای حذف بگوییم سهم کالای فرهنگی از جمله روزنامه، سینما، تئاتر، کنسرت، کتاب و فیلم در سبد مصرفی خانوده ها کاهش یافته است.
مخاطبان بیشتر چه فیلم‌هایی را می‌پسندند؟ فیلم سینمایی یا سریال؟ فیلم‌های ایرانی یا خارجی؟ به طور کلی انیمیشن بیشتر طرفدار دارد یا فیلم؟
تجربه نشان داده است که فیلم های پر مخاطب سینمایی در شبکه نمایش خانگی نیز با اقبال مردم مواجه می شوند. در سریال ها هنرمندانی شاخصی همچون مهران مدیری به تنهایی می توانند، جذابیت ها و مزیت های نسبی مضاعفی را به محصول ببخشند. اگر یادتان باشد آن زمان که قهوه تلخ طوفانی را در فضای رسانه ای کشور ایجاد کرد، تهیه کنندگانی صدای اعتراض شان بلند شد و خواستار قرق شبکه برای عرضه محصولا سینمای ایران شدند.! محصولات خارجی مدتهاست به حاشیه رفته اند و با تغییر آرایش رسانه ای و افزایش نفوذ رسانه هایی همچون ماهواره و اینترنت، مخاطبان حرفه ای نیاز خود را از کانال های دیگری غیر از شبکه ویدیویی تامین می کنند. برای عامه مردم نیز افزایش شبکه های تلویزیونی سبب شده است، فیلم خارجی پالایش و ممیزی شده را بصورت رایگان در تلویزیون ببینند. البته هنوز عناوین انیمیشن مخاطبان خاص خود را در شبکه دارد ولی در خوش بینانه ترین حالت، تیراژ آنها از ۲۵۰ هزار تجاوز نمی کند.
فیلم هایی که اکران عمومی داشته‌اند بیشتر مشتری دارند یا فیلم‌هایی که به طور خاص برای شبکه نمایش خانگی ساخته شده‌اند؟
اگر استثناها را کنار بگذاریم، تولیدات ویدیویی به ندرت توانسته اند با آثار سینمایی رقابت کنند. البته سریال های جذاب و برنامه های ترکیبی و شبه نمایشی نظیر شام ایرانی مخاطبان انبوهی داشته اند.
– مشکلات اصلی شبکه نمایش خانگی چیست؟
اهم مشکلات عبارتند از: فقدان زیرساخت های حقوقی، عدم عضویت دولت در کنوانسیون جهانی حقوق مولف- کپی رایت-، فعالیت موسسات وابسته به دولت در امر تامین و توزیع فیلم، بی توجهی صدا و سیما به فرهنگ سازی برای رعایت حقوق صاحبان آثار فرهنگی و هنری، تاخیر در بکارگیری فن آوری های پیشرفته عرضه محصولات تصویری در فضای مجازی و بکارگیری سیستم های ویدیوی درخواستی، فقدان مدیریت مستقل و تخصصی در بدنه سازمان سینمایی برای برنامه ریزی و هدایت رسانه ویدیو در فرایند و زنجیره تولید تا پخش، از بین رفتن سرمایه اجتماعی و تجربه ۹ سال فعالیت نیم بند اداره کل نمایش خانگی با انحلال آن در تشکیلات جدید سازمان سینمایی. از یاد نبریم که اداره کل نمایش خانگی از سال ۸۲ تا ۹۱ فقط در زمینه صدور مجوز نمایش آثار دارای اختیارات بود ولی در زمینه برنامه ریزی و نظارت بر تولید، حق ورود نداشت و موسسه رسانه های تصویری نیز در تمام دولت ها در ارتباط مستقیم با مدیریت ارشد سینمای کشور ساز خود را می زد و بعضاً مخل و تهدید کننده فعالیت های صنفی موسسات ویدیو رسانه بوده است.!
پیش بینی شما از آینده شبکه نمایش خانگی چیست؟
اگر فعالان و مسئولان شبکه با تمرکز کافی و به دور از روزمرگی تحولات رسانه ای در دنیا را رصد کنند و خود را با آن منطبق سازند، قطعاً مادام که انحصار رسانه ای تلویزیون درایران وجود دارد، می توان بدون به چالش کشیدن مقررات، از ظرفیت های سایر رسانه ها در حد قابلیت هایی ذاتی و تکنیکی آنها بهره برد. همانطور که گفته شد، در کشورهای پیشرفته عرضه محصول در فرمت هایی مثل دی وی دی یا بلو- ری در حال کاهش است و فیلم ها در فضای مجازی در اختیار کاربران گذاشته شده است.
مقصر مشکلاتی که شبکه نمایش خانگی با آن درگیر است، کیست؟ اتحادیه ویدئو رسانه یا وزارت ارشاد؟
در پاسخ به سوالات پیشین و تصریح بر مشکلات موجود در مسیر توسعه شبکه، می توان سهم و وزن هر یک را با سنجشی علمی مشخص کرد. بنابراین محدود کردن و لینک دادن مشکلات تنها به دولت و صنف آدرس غلط دادن است. بدیهی است مادام که فعالیت های صنفی موسسات مورد حمایت قرار گیرد و موسسات دولتی از تصدی گری فاصله بگیرند و بسته های حمایتی برای موسسات خصوصی پیش بینی شود و از ایراد حرف های بی اساس و منطقی که سبب تضعیف تشکل صنفی موسسات شود، خود داری گردد، راه برای دستیابی به هدف هموارتر می شود. پسندیده نیست که مدیر محترمی اقلیتی از موسسات ویدیو رسانه را با تعابیری مثل رانت خواری از خود براند و اکثریتی از موسسات که لابد از رانت بی بهره بوده اند با او همراهی نکرده و ادعاهایش را باور نکنند.!
اضافه کردن نظر