نسبت جشنواره با شبکه ویدیویی چیست؟

از شب دوم تیرماه سال ۱۳۹۱ که آیین اختتامیه نخستین جشنواره فیلم های ویدیویی موسوم به یاس، در یکی از تالارهای هتل استقلال تهران برگزار شد؛(اینجا) تا این تاریخ هیچیک از فیلم هایی که در آن شب گرم تابستانی از آنها نامی برده شد و به سازندگانشان جوایز نفیسی اهدا شد، در شبکه نمایش خانگی دیده نشده اند.!

اگر نخواهیم همه فیلم هایی که به بخش مسابقه اولین جشنواره فیلم های ویدیویی یاس راه پیدا کرده بودند را در آمار بیاوریم، حداقل در بیانیه هیات داوران از ۱۹ فیلم به خاطر جنبه های ارزشمند مختلفی که از آن بهره مند بودند، نام برده شده بود. به عنوان مثال بهترین فیلم اجتماعی، بهترین فیلم خانوادگی، بهترین فیلم کمدی، بهترین فیلم دفاع مقدس، بهترین فیلم کودک و نوجوان، بهترین فیلم پلیسی – حادثه ای و بهترین فیلم دینی معرفی شدند و عوامل شان در میان شور و احساسات حاضران هدایای خود را که عموماً یکدستگاه خودروی سواری بود، دریافت کردند.

نکته جالب توجه در فیلم های جشنواره آن بود که اکثریت قریب به اتفاق فیلم های به نمایش درآمده در جشنواره اول یاس، تله فیلم های تلویزیونی بودند و انصافاً هم از کیفیت لازم برای حضور در چنین جشنواره ای برخوردار بودند. در واقع فیلم های ویدیویی که اختصاصاً برای شبکه نمایش خانگی تولید شده و در آن توزیع شده بودند، در جشنواره اول غایب بودند و احتمالاً واجد استاندارد لازم نبودند.

سوالی که در اینجا مطرح است آن است که اگر بنا براین بود که در جشنواره فیلم های ویدیویی، در یک مراسم دورهمی آثاری انتخاب شوند و بعد هم کارهای برتر مورد تشویق قرار بگیرند و بعد هم حاجی حاجی مکه، چنین جشنواره ای فرقی با نسخه مشابه آن یعنی جشنواره تولیدات تلویزیونی نداشت و ندارد.! در این فاصله دو سال و دو ماهه بسیاری از کارهای جشنواره اول از تلویزیون پخش شدند و باید هم پخش می شدند، زیرا متعلق به سازمان صدا و سیما و شبکه های آن بودند، اما معلوم نشد در آن میان سهم معاونت سینمایی وقت ارشاد چه بود؟ از رهگذر هزینه های صدها میلیون تومانی برای برگزاری جشنواره چه چیزی دست ارشاد، معاونت سینمایی و بویژه شبکه نمایش خانگی را گرفت؟

از سال ۱۳۸۹ یعنی دو سال قبل از جشنواره اول ویدیویی؛ کار بزرگ سریال سازی برای شبکه نمایش خانگی آغاز شد، به جز فیلم های ویدیویی عامه پسند که می پذیریم اغلب فاقد کیفیت بودند، فیلم های مستند، برنامه های نمایشی برای کودکان، تولیدات آموزشی، جنگ های موسیقی و گونه های دیگری برای شبکه نمایش خانگی تولید و عرضه شدند، ولی متاسفانه از اینگونه های سرمایه گذاری های ارزشمند مادی و معنوی غفلت شد و هیچ اعتنایی بدانها نشد. قهوه تلخ رکوردار تیراژ محصول در شبکه و سریال قلب یخی با همه نوآوری هایشان به هیچ انگاشته شدند و همه توجهات معطوف تله فیلم های شبکه های سیما شد. به عبارت روشن تر برگزاری جشنواره ای برای تولیدات تلویزیونی توسط معاونت سینمایی ارشاد!

ممکن است گفته شود؛ تقدیر و تشویق تله فیلم سازان هم در نهایت سودش به سینما می رسد و به رشد و ارتقای سینما و سواد بصری مخاطبان منتهی می شود. این سخن درست ولی همین توجیه را برای جشنواره تولیدات تلویزیونی و کلاً سریال های تلویزیونی هم می توان ارائه کرد، بی آنکه از بودجه و اعتبارات سینمای ایران برای آن هزینه کرد. یعنی هر پویش و تلاشی برای خلق یک اثر ممتاز سینمایی ولو کوتاه و نیمه بلند، به تحقق هدف غایی که رشد و توسعه سینماست کمک می کند.

آنچه اهمیت دارد آن است که در هدف گذاری یک جشنواره به گونه ای عمل شود که آثار و پیامدهای آن به جز جنبه های عام و فراگیر، به رسانه و حوزه ای که مسئول و سرمایه گذار جشنواره است، اعتنا شود. وقتی که خروجی جشنواره اول را در شبکه نمایش خانگی نمی بینیم و این آثار کمکی به بهبود کیفی شبکه نمی کنند، فقط باید دلخوش باشیم که انشاءالله با ادامه تلاش تله فیلمسازان هدف های عمومی دولت و حاکمیت برای بسط و گسترش سواد بصری و تقویت زبان سینما حاصل می گردد.

ثمره بی توجهی به ضرورت ها و نیازهای شبکه نمایش خانگی، آن می شود که سیاست گذاران جشنواره ویدیویی هم فعالان شبکه را از یاد می برند و در طرف مقابل هم انگیزه ای برای مشارکت در جشنواره پیدا نمی شود. زیرا برای این دسته از فعالان و زحمت کشان شبکه، آبی از جشنواره و برنامه های آن گرم نمی شود.

به یاد داشته باشیم که یکی از دلایل جدا کردن بخش ویدیویی از جشنواره فیلم فجر این بود که به رسانه و ظرفیت دیگری به نام نمایش خانگی بطور جداگانه توجه شود و برنامه ریزی ها و سیاست گذاری هایی متناسب با توسعه کمی و کیفی آن مد نظر قرار گیرد.

آنچه گفته شد در نقد جشنوراه اول ویدیویی بود؛ اینکه جشنواره دوم تا چه میزان از ایرادات جشنواره اول مبرا بوده است، در گروی داوری و اظهار نظر افراد حاضر در جشنواره دوم است.