پیش شرط اصلاح و تغییر مقررات سینمایی

این یادداشت به قلم نگارنده در وب‌سایت سینما اعتماد در تاریخ ۱۳ بهمن انتشار یافته است.

هفته گذشته رییس سازمان سینمایی به پاره‌ای از مناقشات در باره پروانه‌های ساخت و نمایش ویدیویی و سینمایی پاسخ داد و با اشاره به اینکه در جشنواره‌های جهانی تفکیکی بین فیلم‌های ویدیویی و سینمایی وجود ندارد، خواستار بازنگری در مقررات قدیمی و تجمیع شوراها شد.
پیاده‌سازی آنچه موردنظر رئیس سازمان سینمایی است،مستلزم توجه به نکاتی است که حسب تجربه به آنها اشاره می‌کنم.:

از اصلاح مقررات در زمینه صدور پروانه ساخت و نمایش سالهای مدیدی نمی‌گذرد، آخرین بار در سال ۱۴۰۰ دستورالعمل‌های مربوط به این دو پروانه، با اصلاحات اساسی و بروز رسانی از سوی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصویب و ابلاغ شد. البته به دلیل فرآیند طولانی اصلاح و تغییر آیین‌نامه‌های مربوطه در هیات وزیران با همکاری معاونت حقوقی در تهیه و تنظیم دستورالعمل‌ها ذیل آیین‌نامه‌های صدور پروانه فیلمسازی و پروانه نمایش، حتی‌الامکان به گونه‌ای عمل شد که مغایرتی با یکدیگر نداشته باشند.
در این دو دستورالعمل از «فیلم ویدیویی» صحبت به میان نیامده است و واژه «فیلم غیر سینمایی» جایگزین آن شده است. به این خاطر که فناوری و تجهیزات تولید فیلم در شکل سینمایی و غیر سینمایی یکسان است و بر خلاف گذشته از حیث ابزار مورد استفاده این دو محصول قابل تفکیک نیستند و خروجی آنها نیز در همه پلتفرم‌های قابل عرضه و نمایش هستند.
منظور از فیلم غیر سینمایی انواع فیلم‌های کوتاه‌، نیمه بلند و بلند داستانی و مستند است که برای پلتفرم‌هایی به جز سالن سینما تولید می‌شوند و در چرخه اکران قرار نخواهند گرفت. البته وفق مقررات در صورت درخواست تهیه‌کننده آثار بلند داستانی(غیر سینمایی)و موافقت شورای بازبینی غیر سینمایی، آثار فوق در شورای بازبینی سینمایی مورد بررسی قرار خواهند گرفت. این آثار در صورت دریافت پروانه نمایش سینمایی منعی برای شرکت در جشنواره فیلم فجر نخواهند داشت و اعتراض و مخالفت با آنها موضوعیت نخواهد داشت.
ناگفته نماند چندین سال است که بسته‌ای از فیلم‌های منتخب کوتاه مستند و داستانی در گروه «هنر و تجربه» به نمایش عمومی درمی‌آیند که سیری متفاوت از سازوکار اکران فیلم‌های سینمایی دارند.
تهیه کنندگان و کارگردانان فیلم‌های بلند غیر سینمایی به جز تجربه اندوزی در فرآیند تولید چنین آثاری، آنها را در کارنامه خود به عنوان رزومه استفاده می‌کنند تا در بدو ورود به عرصه سینمای حرفه‌ای، امتیازات لازم را از مراجع نظارتی دریافت کنند.
از اینکه بگذریم، تنوع و تعدد تولیداتی که در نوبت بازبینی شورای غیر سینمایی قرار دارند، به مراتب چندین برابر فیلم‌های سینمایی است و در صورت تجمیع شوراها برای کاستن از انتظار طولانی مدت متقاضیان شورای بازبینی، باید در هفته بیش از یک جلسه برگزار شود. این اقدام عوارض و آسیب‌های خاص خود را دارد و مانع از تمرکز اعضای شورا برای بازبینی آثار جدی‌تر خواهد شد و به مرور آثار خستگی و فرسودگی به اعضا تحمیل خواهد شد.
پیش از این ادارات کل فرهنگ و ارشاد استانها می‌توانستند با تشکیل شورای مشابه، راسا به صدور مجوز ساخت و نمایش آثار کوتاه و بلند داستانی غیر سینمایی مبادرت ورزند که به خاطر حاشیه‌های ایجاد شده، سازمان سینمایی اختیار فیلم‌های بلند تفویض شده را پس گرفت و از آن زمان، حجم زیادی از تقاضاهای واصل شده از سراسر کشور بصورت متمرکز در سازمان انجام می‌شد.
از سوی دیگر تهیه‌کنندگی فیلم‌های سینمایی مستلزم تایید صلاحیت صنف تهیه کنندگان و بررسی تکمیلی آن در سازمان سینمایی است تا نام تهیه کننده در سامانه تقاضای پروانه ساخت وارد شود و گردش کار غیرحضوری آن تا حصول نتیجه طی شود.
به عبارت دیگر تهیه‌کنندگی فیلم‌های سینمایی به نسبت فیلم‌های غیر سینمایی از شرایط دشوارتری برخوردار است تا ضمن صیانت از حقوق صنف تهیه ‌کنندگان، تضمین بیشتری برای ارائه دریافت طرح‌ها و فیلمنامه‌‌های سینمایی با کیفیت پدید آید.