سعید رجبی فروتن«جادوی صدا» اولین برنامه تلویزیونی کشورمان بود که محور اصلی آن رقابت جوانان در زمینه هنر دوبله بود. این برنامه که اخیراً با شناسایی برترین های خود به پایان رسید، نمونه تازه ای از علاقه و اشتیاق جوانان به دوبله را به نمایش گذاشت زیرا راه یافتگان به مسابقه «جادوی صدا» از بین صدها داوطلب گزینش شده بودند و همین عده نیز کلاس ها و دوره های کوتاه مدتی را با اساتید فن گذرانده بودند. بی شک جذابیت اصلی برنامه «جادوی صدا»، حضور دوبلورهای شناخته شده و محبوب در هیات های داوری آن بود که باعث شد میلیونها بیننده را به خود جذب کند.
آنطور که در خبرها آمده بود، برنامه متفاوت دیگری پیرامون دوبلاژ برای پخش از سیما در حال تولید است و شبکه مستند نیز طی روزهای اخیر بارها مستند پرتره «آقا جلال و مستر رابرت» را با محوریت «جلال مقامی» دوبلور پیشکسوت کشورمان به روی آنتن برد. اشتیاق روزافزون جوان ها به دوبله در سال های گذشته منجر به تشکیل گروه های متعدد دوبله به موازات« انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم» شد و گویندگان جوان و جویای نام که همواره در سیبل انتقاد گویندگان پیشکسوت قرار داشتند، در مقاطعی توانستند رضایت مدیران تلویزیون و فعالان نمایش خانگی را برای دوبله فیلم های آنها جلب کنند. راه اندازی شبکه های فارسی زبان ماهواره ای طی یک دهه اخیر به حضور گویندگان غیر رسمی در پشت پرده دوبله فیلم و سریال های شبکه های مذکور، ابعاد تازه ای بخشید و وقتی مراجع انتظامی و اطلاعاتی در برابر همکاری این دسته از دوبلورها با تلویزیون های ماهواره ای واکنش تند و قاطع نشان دادند، تیم های دوبله به کشورهای همسایه مهاجرت کردند و به کارشان ادامه دادند.
طی این مدت با وجود سیر صعودی علاقمندان فراگیری دوبله و راه اندازی رشته دوبله در آموزشگاه های آزاد سینمایی، متاسفانه از تعداد فیلم و سریال های خارجی در شبکه های تلویزیونی و نمایش خانگی کاسته شد و زمینه کار برای گویندگان رسمی کمتر از گذشته گردید تا چه رسد به گویندگان نوخاسته ای که دنبال فرصتی برای بروز استعدادهای خود بودند. شاید به همین خاطر است که گویندگان حرفه ای معمولاً در برابر موج اشتیاق جوانان برای ورود به عرصه دوبله، واکنش سرد نشان می دهند و به فراهم نبودن زمینه اشتغال و فعالیت برای آنها اشاره می کنند. نکته جالب توجه در این زمینه آن است که طی سال های سپری شده کمتر دوبلور شناخته شده ای راضی به تاسیس آموزشگاه دوبله شده است و عموماً متقاضیان شخصیت های غیر مرتبط با هنر دوبلاژ بوده اند.
نکته ای که شاید یادآوری آن در این مجال لازم به نظر می رسد آن است که دوبلورهای محترم از این نکته غافلند که چه آنها بخواهند و چه نخواهند، نمی توان علاقمندان را از فراگیری و تجربه اندوزی در زمینه دوبله بازداشت. اگر انجمن گویندگان موضع انفعالی و بی تفاوتی را در پیش بگیرد، قطعاً اشخاص دیگری که صلاحیتی به اندازه آنها ندارند، سوار بر موج علاقه جوانها می شوند و با هدف های صرفاً اقتصادی از آن بهره می برند. در حالی که با واکنش مسئولانه انجمن می توان به هدایت استعدادها و گرایش به دوبله امید بست. بی شک خیلی از علاقه مندان به دوبله به عنوان یک شغل و حرفه پایدار نگاه نمی کنند و نگرش آنها یا تفننی است و یا آنکه می خواهند پرده از رمز و راز این هنر بردارند و با کنار زدن صدف تکنیک، گوهر رخشان دوبله را نظاره کنند. گویندگان حرفه ای باید بدانند خیلی از هنرجویان حتی اگر دوبلور خوبی نشوند و زمینه کاری برای آنها وجود نداشته باشد، می توانند فرهنگ دوبله صحیح و اصولی را در جامعه ترویج کنند و افشاگر کسانی باشند که تنها هنرشان در دوبله، تقلید و تیپ سازی و عبور از خط قرمزهای کلامی و هنجارهای پذیرفته شده است. فراگیران موفق دوبله شاید بتوانند در زمره منتقدان و کارشناسان دوبله قرار بگیرند و کمبود فاحش ارزیابان واقعی را در این عرصه برطرف کنند. از همه مهمتر برنامه ریزی انجمن گویندگان برای آموزش اصولی دوبله به افراد واجد شرایط این حُسن را دارد که به عده ای بفماند که واقعاً استعدادی در این زمینه ندارند.! همچنین صاحبان صداهای خوبی را هم به عرصه های چون اجرا و گویندگی در برنامه های رادیویی و تلویزیونی دلالت گر باشد.
«انجمن گویندگان وسرپرستان گفتار فیلم ایران» می تواند بانی و موسس اولین مرکز علمی کاربردی دوبله در ایران باشد و با بهره گیری از کارشناسان آموزشی، سرفصل های مناسبی را برای دوره کاردانی دوبله تدوین کند. بد نیست بدانید در ۴۴ مرکز علمی کاربردی فرهنگ هنر وابسته به «موسسه آموزش عالی علمی کاربردی فرهنگ و هنر» و در بین بیش از یکصد رشته تحصیلی این مراکز در مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد، رشته دوبلاژ تدریس نمی شود. از سوی دیگر این اقدام می تواند نگرش های سطحی به دوبله را تعمیق بخشد و به علاقمندان بفهماند که به جز مهارت و تکنیک در دوبله «آنی» هست که شاید عده ای از موهبت آن برخوردار نباشند.
نگارنده پیشنهاد می کند برای جلوگیری از هر گونه سوء استفاده و یا کم کاری در آموزش علاقمندان به دوبله در آموزشگاه ههای آزاد سینمایی، الزاماً داوطلبان تاسیس رشته دوبله یک مشاور فنی از بین گویندگان رسمی به دولت و مرجع صدور مجوز معرفی کنند. تا پس از این نظارت بر آموزش ها، آزمون ها و حتی تمدید اعتبار آموزشگاه هابا تایید کارشناس و مشاور فنی دوبلاژ صورت گیرد. بد نیست انجمن گویندگان برای معرفی هر چه بهتر برند خود، از دولت بخواهد لوگوی انجمن در تیتراژ پایانی و اقلام تبلیغاتی کلیه محصولات خارجی دوبله شده با صدای اعضای انجمن، درج گردد. این اقدام در واقع مُهر تاییدی بر استاندارد بودن و ضمانت کیفی صدای فیلم نیز می باشد.
در خاتمه امید است پیشنهاد بارها تکرار شده نگارنده برای ارزیابی و معرفی برترین های دوبله در نمایش خانگی در دوره چهارم جشنواره ویدیویی «یاس» جامه عمل پوشد و از خدمات و خلاقیت های زحمتکشان دوبلاژ ایران تقدیر به عمل آید.
با سلام؛ممنون از یادداشت….
دوبله ایران هنوز هم میتونه بدرخشه و قدرت جهان باشه اما!
اما زمانی که صدا و سیما آثار درجه چندم اروپایی و اسیایی پخش کنه دوبله بجایی نمیرسه.
موسسات خصوصی هم که دیگه کاری ارائه نمیدن.
همه میگفتن دوبله دیگه مرده و از بین رفته ولی با اومدن دوبله های اختصاصی تاینی موویز از آثار سینمایی برتر دوباره چراغ دوبله روشن شده…
تا زمانی که اثر خوب وجود داره دوبله خوب هم میتونه وجود داشته باشه؛ایجاد رقابت و جایزه هم کمک شایانی به برگشت دوبله به اوج میکنه.
در تاینی موویز هم مثل سایت «ایران فیلم» صدای دوبلورهای حرفه ای را می شنویم؟
سایت ایران فیلم که تا چند وقت پیش از گویندگان اماتور استفاده میکرد و دوبله اختصاصی ضعیف میداد.مگر ایران فیلم جدیدا دوبله اختصاصی با حرفه ای ها انجام داده است؟
بله، ناصر طهماسب، چنگیز جلیلوند، ژرژ پطرسی، زهره شکوفنده، افشین زینوری، سعید مظفری، منوچهر والی زاده، حسین عرفانی، عیرضا باشکندی و … در فیلمهای دوبله شده توسط تاینی موویز گویندگی می کنند.