سعید رجبی فروتنسرویس فرهنگ و هنر ایسنا: هیچ محدودیتی برای صدور مجوز آثار مستند نداریم اما در دو بخش جذابیت آثار و پخش آن از سوی موسسات مشکلات جدی دیده می‌شود.
مدیر کل دفتر همکاری‌های سمعی و بصری و نمایش خانگی وزارت ارشاد در گفت‌وگو با خبرنگار بخش سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران به سوالاتی درباره نشر و توزیع آثار مستند در شبکه نمایش خانگی پاسخ داد.
وی در پاسخ به نخستین پرسش ایسنا درباره روند صدور مجوز آثار مستند برای انتشار در شبکه نمایش خانگی اظهار کرد: فیلم های مستندها ایرانی یا خارجی هستند که حسب مورد بر اساس درخواست مالک حقیقی یا حقوقی آن، نزد این اداره کل تشکیل پرونده داده و بررسی‌های لازم برای مجوز آن انجام می‌شود. البته در بخش آثار ایرانی اعم از داستانی، سینمایی یا مستند سرعت عمل به گونه‌ای است که متقاضیان کمتر معطل شوند.
رجبی فروتن این مطلب که «تعداد صدور مجوز برای مستندها در شبکه نمایش خانگی سقفی معین دارد» را کاملا نادرست دانست و ادامه داد: اگر اثر ارائه شده خارجی بوده و متقاضی، رایت و حقوق آن را خریداری کرده باشد، ما هیچ محدودیتی برای صدور مجوز نداریم. در برابر آثار ایرانی نیز نه تنها محدودیتی نداریم بلکه وظیفه داریم چرخه تولید محتوای فارسی را بیش از محتوای خارجی گسترش دهیم. بنابراین از نظر کمی هیچ محدودیتی برای صدور مجوز نداریم.
مدیر کل دفتر همکاری‌های سمعی و بصری و نمایش خانگی وزارت ارشاد در عین حال یکی از مشکلات مستندها برای عرضه در شبکه نمایش خانگی را عدم تمایل موسسات پخش ویدئو رسانه خصوصی دانست و گفت: هیچ یک از پخش‌کنندگان الزامی برای این کار ندارند.تنها یکی- دو موسسه ویدئو رسانه در سال‌های اخیر چند اثر مستند را توزیع کرده‌اند که آنها هم به دلیل علایق شخصی مسوولین آن چند موسسه بوده است. در واقع آنها هم از ابتدا برای پخش این آثار بنا را بر کسب درآمد نگذاشته بودند.
وی ادامه داد: در طول سال‌های اخیر، به طور مشخص مستندهای جذاب خارجی در این دسته از آثار، حرف اول را می‌زنند. برخی موسسات با رصد نمونه آثاری که در شبکه های ویدئویی کشورهای دیگر عرضه شده، سعی کرده،اند با انتخابی هوشمندانه بهترین‌ها را دوبله و وارد شبکه کنند. البته به این نکته باید توجه کرد که در همه جای دنیا، آثار مستند به اندازه آثار سینمایی، تقاضای موثری در بازار ندارند که متناسب با آن موسسات تخصصی تاسیس شود.
رجبی فروتن در کنار برخی موسسات، تلاش‌های برخی مستندسازان و انجمن تهیه‌کنندگان مستند را در این بخش به فال نیک گرفت و یادآور شد: علی‌رغم عمر کوتاه مستند در شبکه نمایش خانگی و با تمام موانعی که در این بخش گفته شد، تلاش‌هایی از سوی انجمن تهیه‌کنندگان مستند و یا مستندسازان به طور مستقل انجام می‌شود که باید آن فعالیت‌ها را به فال نیک گرفت.
وی یادآور شد: هرچند که آثار مستند در شبکه نمایش خانگی تیراژ بسیار کمی دارند اما همین زمینه محدود هم در جای خود مغتنم است. البته باید اذعان کرد از آنجا که رسانه ملی نمی‌تواند پوشش‌دهنده تمام سلایق، گرایش‌ها و نگرش‌ها باشد، در غیاب شبکه های خصوصی توقع از شبکه ویدئویی بالاست.
رجبی فروتن با بیان اینکه اکنون برای موسسات خصوصی فعال در نشر فیم مستند تشویق هایی را منظور می کنیم، عنوان کرد: در ارزیابی سالانه چنانچه مشاهده کنیم، موسسه‌ای در عرضه آثار فاخر فرهنگی که مستند نیز جزو آن‌هاست، همت کرده، به آن موسسه توجه خاص خواهیم کرد .
مدیر کل دفتر همکاری‌های سمعی و بصری و نمایش خانگی وزارت ارشاد در بخش دیگری از این گفت‌وگو در پاسخ به پرسشی درباره مشکل توزیع آثار مستند و نبود متولی مشخص برای این آثار بیان کرد: به دلایلی که پیش از این گفته شد، ورود به عرصه مستند برای موسسات خصوصی صرفه اقتصادی ندارد و پایانه های موجود فروش نیز تمایلی به عرضه این فیلم ها ندارند. به همین دلیل نقش موسسات دولتی مانند موسسه رسانه‌های تصویری و موسسه هنرهای تصویری سوره برای جانمایی این اثار و بهره گیری از شیوه های نوین فروش نظیر فروش اینترنتی، پستی و عرضه در مراکز خاص حائز اهمیت است.
وی توضیح داد: این دو موسسه که از سوی نهاد‌های دولتی پشتیبانی می‌شوند، می‌توانند تا حد زیادی خلاء آثار مستند در شبکه را جبران کنند و به نیازهای مخاطبان جواب دهند. در اینصورت زمینه برای مستندسازان علاقمند جهت فعالیت بیشتر ایجاد می‌شود.
رجبی فروتن عامل جذابیت در آثار مستند را برای جذب مخاطبان شبکه نمایش خانگی بسیار مهم دانست و خاطر نشان کرد: به عنوان مثال مستند «تهران انار ندارد» به کارگردانی مسعود بخشی حدود سه سال قبل با تیراژ مناسبی در شبکه نمایش خانگی عرضه شد و استقبال مردم از آن نشان داد که اگر آثار مستند در کنار تمام مباحث زیبایی شناختی، نیم نگاهی هم به جذابیت و مخاطب داشته باشند می‌توانند مخاطبان خود را در شبکه جذب کنند. یادمان باشد این فیلم در زمره معدود آثار مستندی بود که به اکران عمومی هم درآمده بود.
وی افزود: در صورتیکه مستندسازان در ساخت آثارشان، به جذب مخاطب و موضوعات جذاب توجه داشته باشند، موسسات می‌توانند یا با خرید رایت آثار و یا با قرارداد پخش، مستندهای تولید شده را در شبکه نمایش خانگی توزیع کنند.
مدیر کل دفتر همکاری‌های سمعی و بصری و نمایش خانگی وزارت ارشاد در ادامه سخنانش گفت: موسسه رسانه‌های تصویری در سال قبل توانست بسته‌ای از آثار برگزیده جشنواره‌های مختلف مستند را عرضه کند که این آثار در لابی سینما فلسطین که میزبان جشنواره سینما حقیقت بود، دیده می‌شد. به نظرم می‌توان به فعالیت این موسسه در بخش مستند، نسبت به گذشته نمره قابل قبولی داد، اگرچه انتظارها بسیار بالا رفته است.
رجبی فروتن تاکید کرد: مرکز گسترس سینمای مستند و تجربی به عنوان حامی سینمای مستند و موسسه رسانه‌های تصویری به عنوان بازوی دولتی شبکه نمایش خانگی، فارغ از اینکه آثار مستند صرفه اقتصادی داشته باشد یا خیر؛ باید سرمایه‌گذاری بیشتری در این بخش که یکی از نیازهای اساسی جامعه است، انجام دهند.
وی افزود:موسسه هنرهای تصویری سوره هم بیشتر در نشر و پخش آثار مذهبی فعال بوده و قرار است در دهه اول محرم امسال هر روز اثری را از یک مجلس مرثیه‌خوانی امام حسین (ع) منتشر کند. این موسسه از آنجا که به حوزه هنری وابسته است، می‌تواند آثار برگزیده جشنواره دینی «رویش» را با شکل و شمایلی جذاب وارد شبکه نمایش خانگی کند. به نظرم اینگونه تاحدی خلاء عرضه آثار مستند کاهش پیدا می‌کند. مدیر کل همکاری های سمعصی و بصری با اشاره به ظهور فن آوری های نوین در پخش و نمایش آثار تصویری ، اظهار امیدواری کرد با آغاز به کار شبکه های پخش فیلم در فضای مجازی از جمله آی پی تی وی روزنه تازه ای به روی مستند سازان گشوده گردد و علاقمندان بتوانند از بانک فیلم شبکه های مجازی عناوین مورد علاقه خود را با قیمت مناسبی سفارش داده و در نمایشگرهای خانگی مشاهده کنند.
«آیا تعداد بسیار کم تیراژ آثار مستند، باعث عدم توزیع مناسب و دیده نشدن آثار در کل کشور نمی‌شود؟»، این پرسش دیگر خبرنگار ایسنا بود که رجبی فروتن در پاسخ به آن گفت: اگر دقت کنید، شما حتی در سوپرمارکتها که در حال حاضر محل اصلی آثار شبکه نمایش خانگی هستند، فیلم‌های سینمایی خارجی را هم نمی‌بینید؛ چرا که سوپرمارکتها معمولا طالب فیلم‌های ایرانی هستند. واقعا نمی‌توان انتظار داشت که مردم از آثار مستند ایرانی مانند فیلم‌های سینمایی داخلی استقبال کنند.
وی تصریح کرد: به نظرم دانشگاه‌ها، نمایشگاه‌های فصلی، نمایشگاه‌های استانی کتاب، نمایشگاه‌های رسانه‌های دیجیتال در استان‌های کشور و مکان‌هایی از این دست، محل مناسبی برای عرضه و توزیع آثار مستند هستند. این نمایشگاه‌ها محل حضور اقشار تحصیل کرده اجتماع هستند که از مستند استقبال بهتری می‌کنند.
مدیر کل دفتر همکاری‌های سمعی و بصری و نمایش خانگی وزارت ارشاد در عین حال نقش رسانه ملی در تبلیغ و خرید مستند را بسیار راه‌گشا دانست و اظهار کرد: باید به این نکته دقت کرد رسانه ملی می‌تواند اطلاع‌رسانی فوق العاده‌ای در بخش مستند کرده و مردم را به خریداری این آثار دعوت کند؛ به عنوان مثال ساخت برنامه‌ای برای معرفی تازه‌ترین مستندهای توزیع شده شبکه نمایش خانگی از شبکه مستند سیما حداقل انتظار جامعه مستندسازان از سیماست.
رجبی فروتن در بخش پایانی این گفت‌وگو به مجموعه‌های جدید مستند در شبکه نمایش خانگی اشاره کرد و گفت: مستندهای آموزشی که موضوع آنها مربوط به کنکور است، در شبکه رونق زیادی دارند که البته این آثار مدنظر گفت‌وگوی ما نیست. در این بخش به نظرم می‌توان از باز نشر مکرر مستند «آشنای محبوب» هم یاد کرد که ترویج و آموزشبهداشت جنسی را موضوع کار قرار داده است. همچنین مجموعه های جلسات روانشناسی اجتماعی و رفتاری دکتر مجد در یک دهه گذشته بصورت مستمر در شبکه عرضه شده است.
وی ازانتشار مجموعه مستندهای ورزشی اخیرمحسن خان جهانی نام برد و یادآور شد: این مستند ساز جوان سه مستند کوتاه برای انجمن سینمای جوانان و یک مستند نیمه بلند برای مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی تولید کرده بود که هر چهار اثر در بسته‌ای آماده توزیع شده است. تا جایی که می‌دانم، مرکز گسترش از قرارداد پخش با موسسه رسانه‌های تصویری منصرف شده و می‌خواهد خودش توزیع گسترده آثار را آغاز کند..
انتهای پیام
سلام به نظرم اگر آثار مستند داخلی و خارجی جایگزین تعهد سالانه موسسات ویدیو رسانه در مورد خرید و پخش ۳ تا ۵ فیلم ایرانی اکران شود و یا دستکم قسمتی از آن را در بر بگیرد به مراتب بهتر است
سلام
در دوره ای این کار را کرده ایم. با توجه به تعداد روبه ازدیاد فیلم های سینمایی ایرانی بهتر است ، کف مقرررا حفظ کنیم. متشکرم از پیشنهاد شما
استاد گرامی
با سلام و احترام
به نظرم اگر موسسات خصوصی وارد تولید مستند شوند و تشویقهایی نیز برای آنها در نظر گرفته شود مطمئنن می تواند تاثیرات خوبی در پخش آثار داشته باشد.
موفق باشید
یوسف دوست خوبم
تجربه نشان داده است که موسسات چندان شان تولیدی ندارند. بهترین حالت آن است که سرمایه گذار و حامی فیلم باشند. در مورد مستند طرحی را در دست مطالعه داریم که مثلا” خرید ۵۰۰ دقیقه فیلم مستند ایرانی و استاندارد، معادل یک عنوان فیلم سینماییی ایرانی برای موسسات خریدار محسوب گردد.