انتقاد از سازمان امور سینمایی در قبال عدم نظارت بر سرویس های آنلاین ویدیویی طی هفته های اخیر دوباره مطرح شده است. این اقدامی در حالی صورت می گیرد که به زعم بعضی از همین منتقدان از جمله تعدادی از نمایندگان مجلس اصولاً صلاحیت و اهلیت این کار برازنده سازمان صدا و سیماست و مطابق برداشتی که از وظایف و ماموریت های صدا و سیما دارند و استنادی که به استفساریه از شورای نگهبان می کنند، باید همه مراکز و شرکت های ارائه کننده فیلم و سریال بر بستر اینترنت تحت نظارت صدا و سیما قرار گیرند و کاری با ارشاد نداشته باشند. به عبارتی منتقدان از یکسو ارشاد را به بی عملی متهم می کنند و از سوی دیگر برای همین چند شرکت محدودی که از سازمان سینمایی مجوز فعالیت دریافت کرده اند، به واسطه مراجع قضایی اظهارنامه صادر می کنند و برایشان فرصت و مهلت تعیین می کنند تا هر چه زودتر برای دریافت مجوز راهی سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر شوند.
کمترین پیامد این برخورد آن است که جایگاه نظارتی سازمان سینمایی نزد شرکت های تحت نظارت تضعیف می شود و سایه بلاتکلیفی بر فعالیت های سرویس های آنلاین ویدیویی حاکم می شود.
روزنامه ایران در شماره امروز سه شنبه ۲۸ خرداد موضوع چگونگی نظارت دولت بر سامانه های ویدیوی درخواستی را موضوع یک گزارش قرار داده است که در ادامه آن را می خوانیم:
«سامانههای تماشای آنلاین فیلم حالا دیگر عرصهای شناخته شده برای علاقهمندان سینماست و در اغلب گوشیهای همراه میتوان نمونهای از اپلیکیشنهای مربوطه را پیدا کرد؛ سامانههایی که تحت عنوان کلی vod با دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این امکان را برای کاربر فراهم میکنند تا برنامهها، ویدئوها و فایلهای صوتی موردعلاقهشان را هر زمان که بخواهند روی نمایشگر تماشا کنند. عرصه vod اگرچه از نگاه تمام فعالان فرهنگی فرصتی برای در دسترس عموم قرار گرفتن آثار نمایشی است اما این فرصت چند وقتی است که با تهدید همراه شده است. مخالفان وضعیت فعلی فعالیت این سامانهها، بر این باورند که نبود نظارت و ممیزی دقیق و انتشار برخی آثار به تعبیر آنها مستهجن! این فرصت را تبدیل به تهدید کرده و موافقان هم برچسب کردن واژههای مشابه و برجستهسازی خطاهای اندک را تهدید این فرصت و عاملی برای توسعه شبکههای ماهوارهای و سایتهای مستهجن میدانند. صف آرایی مخالفان و موافقان روی آنتن شبکه سه سیما و در برنامه «هفت» این جمعه شب کلید خورد. در میز نقد و بررسی این برنامه با محوریت «نمایش خانگی، فرصتها و چالشها» محمدرضا عباسیان میزان عرضه فیلمهای مستهجن در فرمت vod را وحشتناک عنوان کرد و مدعی شد که این اقدام از سر ناتوانی نبوده و انگار الزام شده کاری به آن نداشته باشند. نصرالله پژمانفر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز در جایگاه منتقد عنوان کرد که اهداف افرادی که پرچمدار این موضوع بودند با مخاطب همسو نیست. سعید رجبی فروتن مدیر کل حوزه ریاست سازمان سینمایی هم در مقام دفاع از عملکرد عرصه vod عنوان کرد که شبکه نمایش خانگی کارکرد اصلی خود را حفظ کرده و با پیگیری بیشتر مشکلات موجود برطرف خواهد شد. گلایههای مطرح شده اگر چه بازتابی در رسانهها نداشت اما توئیت ابراهیم داروغهزاده در پاسخ به اتهامات مطرح شده نگاهها را نسبت به این مسأله کنجکاو کرد. معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی از سیاهنمایی و برجستهسازی خطاهای اندک شبکه نمایش خانگی انتقاد کرد و این اقدام را عاملی برای توسعه شبکههای ماهوارهای و سایتهای مستهجن دانست. پیرو حواشی مطرح شده در گفتوگویی با نصرالله پژمانفر انتقادها و انتظارات از عرصه vod را جویا شدیم و از ابراهیم داروغهزاده خواستیم تا از سازوکارهای اعمال شده و برنامههای آتی سازمان سینمایی در این عرصه بگوید.
نصرالله پژمانفر:
اگر ارشاد نمیتواند، نظارت به بخش خصوصی سپرده شود
عرصه Vod برای هر کشور فرصت است اما چون متولیان این حوزه در کشور ما رفتار نظاممندی ندارند، این فرصت تبدیل به تهدید میشود؛ اینکه حجم قابل توجهی از فیلمها بهصورت دوبله یا زیرنویس در معرض استفاده مردم قرار میگیرد امری ضروری است اما نباید با بینظمی و بدون نظارت انجام شود و اینکه بگوییم توانمندی ما در نظارت بر محتوا کم است پس آن را رها کنیم، قابل قبول نیست. به اعتقاد من آثار عرضه شده در این عرصه فاقد نظارت جدی از سوی متولیان مربوطه است چرا که اگر نظارت وجود داشت شاهد این حجم از محتواهای مسألهدار نبودیم بخصوص در حوزه کودک. انتشار فیلمهایی در ژانر وحشت یا پوچگرایی و… باعث شده که پدر و مادرها بشدت نگران شوند که در غیبت آنها کودکانشان چه فیلمهایی را تماشا میکنند.
من از علاقهمندان به سینما هستم، فیلم هم زیاد میبینم و با نگاه مسئولیتی هم این کار را انجام میدهم، اما معتقدم نباید اجازه بدهیم هرچیزی دیده شود. مشکل تنها در موضوعات اخلاقی و خارج از عرف جامعه نیست و علاوه بر وزارت ارشاد بهعنوان مثال به لحاظ بهداشتی هم وزارت بهداشت و مسئولان مربوطه باید نسبت به نظارت این محتواها مسئولیت داشته باشند تا نظارت جامع در قالب سازمان تنظیم مقررات و نظارت بر محتواها صورت بگیرد. تأکید میکنم که مخالف رویکرد سلبی در این باره هستم و بهطور حتم با چنین برخوردهایی مردم به ناچار سراغ نسخههای ممیزی نشده خواهند رفت اما با حذف دقایقی کوتاه از یک فیلم میتوان زهرش را گرفت و آن را به اثری قابل نمایش تبدیل کرد اما مسأله دقیقاً همینجاست که باید مجموعهای برای اعمال نظارت و ممیزی شکل بگیرد. میتوان در توافقنامهای با وزارت ارشاد یا صداوسیما این امر را به بخش خصوصی و یا افراد نخبه و دلسوزی که پای کار هستند سپرد و از آنها خواست که نسبت به تأییدیههایشان و فیلمهایی که در فضای مجازی ارائه میکنند پاسخگو باشند. شبیه مراکز پلیس +۱۰ که امروز بخشی از خدماتی را که پیش از این بهصورت مستقیم توسط نیروی انتظامی انجام میشد با دریافت هزینهای مختصر در کمترین زمان و بالاترین سرعت ارائه میکند یا دفاتر خدماتی پستی که در کل شهرها و روستاها شکل گرفتهاند در حالی که پیش از این اداره پست داشتیم.
ابراهیم داروغهزاده:
جامعه را نمیتوان با فرماندهی از بالا به پایین اداره کرد
سازمان امور سینمایی در یک سال گذشته ضمن رصد و بازبینی تعداد زیادی از محتواهای بارگذاری شده از طریق سرویسهای یاد شده، حسب مورد دستور به حذف و اصلاح عناوین خارجی و داخلی داده است و به موازات آن برای یافتن شیوهها و تکنیکهای تازهای برای بازبینی فیلم در محیط وب، یک نرم افزار هوشمند به منظور بازبینی آنلاین تهیه کرده است که بزودی مورد استفاده قرار میگیرد. در حال حاضر تنی چند از اعضای شورای پروانه نمایش با تقسیم کار بازبینی مستمر فیلم و سریالهای بارگذاری شده را شروع کردهاند و نتیجه گزارش هایشان را به معاونت ارزشیابی و نظارت ارائه خواهند کرد.
نکته بعد تغییر صحنه مناسبات است و ما معتقدیم در این جنگ نابرابر نباید بگذاریم ذینفعان اقتصادی اصلی سایتهای غیرمجاز بدون هویت باشند و باید از تقویت کسب و کار داخلی حمایت کنیم و محصول در دسترس قابل اصلاح را اصلاح شده به مخاطب برسانیم تا از زیان اقتصادی و فرهنگی توأمان جلوگیری کنیم.
نتیجه پیشنهاد آقایان گرایش بیشتر مخاطبان به دسترسیهای غیرمجاز است که این بحث در کشور ما از زمان ظهور پدیده ماهواره در ۲۰ سال قبل تاکنون همچنان وجود دارد و هر روز یک تصمیمی گرفتهایم و قطبهای فرهنگی سیاسی همنظر نبودهاند و نتیجتاً عمدتاً سرمایه سوزی کردهایم.
لذا تأکید کنم که وضع ما از نظرنظارت نه تنها بدتر نشده که مضاعف و البته روزآمد شده و البته روزآمدی نگه داشتن نظامها و سیستمهای جدید هم نقطه پایان ندارد. ما هم هر روز سیستمهای خودمان را دقیقتر و نظاممندتر و به روز میکنیم که با اشکال کمتری روبهرو شویم. یعنی هم در بازار حضور داشته باشیم و این صنعت رونق داشته باشد و هم اشکال کمتری داشته باشیم و فکر میکنم آنچه آزار دهنده شده موفقیت ما در تلفیق این رونق و صیانت فرهنگی است و این انتقادها از تبعات این موفقیتهاست.
نظام ردهبندی سنی محصولات هم یکی از همین نظامهای پشتیبان است و از تبعات این باور است که جامعه را نمیتوان با همان شیوههای قبیلهای و فرماندهی از بالا به پایین و غیراقناعی قبلی اداره کرد و باید در اداره حوزه فرهنگ از شیوههای جدید و روزآمد استفاده کرد تا کارآمد باشیم.»
(منبع عاشوری نرگس/ روزنامه ایران)
اضافه کردن نظر