مهمانان ناخوانده یا… ۲

موسسات ویدیو رسانه در برخورد با شرکت های پخش حرفه ای، واکنش متفاوتی داشتند. موسساتی که از قبل اقدام به راه اندازی واحد پخش کرده بودند، بر خلاف تصور گره به ابرو نیانداختند و احساس نکردند با آمدن مهمانان جدید جا برای آنها تنگ خواهد شد. بعضی از آنها می دانستند که تهیه کننده سریال قهوه تلخ معرفت به خرج داده و با آنها وارد مذاکره شده بود. شعاع عمل واحدهای پخش موسسات بیشتر محدود به تهران و کرج بود و تهیه کننده سریال ناگزیر بود سراغ از شرکت هایی بگیرد که گستره فعالیت آنها تمام کشور را پوشش بدهد. در واقع هزینه های راه اندازی پخش مویرگی در سراسر کشور از چنان ابعادی برخوردارست که تا این زمان موسسات به صرافت تاسیس آن حتی بصورت مشترک هم برنیامده اند. تجربه تلخ راه اندازی پخش بایا از سوی یکی از موسسات ویدیو رسانه و ضرر و زیان هنگفت ناشی از سرمایه گذاری در آن، چنان ذهنیتی را برای موسسات ایجاد کرده بود که دیگر حاضر نبودند به آن فکر کنند. استقبال زاید الوصف مخاطبان از نخستین قسمت های مجموعه قهوه تلخ آنچنان شوری را برانگیخته بود که مدیران موسسات نیز از پیامدهای آن احساس خوبی داشتند و از اینکه توجهات به شبکه به مثابه یک رسانه ملی جلب شده بود، احساس تشخص و مکانت بهتری می کردند. مدتی بعد موسساتی به سودای بهره بیشتر از بازار ، دست یاری بسوی شرکت های پخش از نوع جدید دراز کردند. قراردادهایی مبادله شد. عناوینی که تصور می شد اقبال خوبی نسبت به آنها صورت گیرد در سبد همکاری گذاشته شد. دیری نپایید که آسمان روابط طرفین ابری و بهانه تراشی و ایراد گیری ها آغاز شد. شکست اولین تجربه های همکاری، سایر موسسات را به تامل واداشت و احساس کردند احتمالا" از دیگ شرکت های پخش آبی برای آنها گرم نخواهد شد. دو طرف ترجیح دادند، سرود دوری و دوستی را بخوانند و خیلی دم پر هم نروند. آوازه سریال قهوه تلخ سرمایه گذاران دیگری را وسوسه کرد تا از نمد شبکه، کلاهی برای خود بدوزند. سریال دوم کلید خورد. مجموعه هایی برای کودکان یکی پس از دیگری در دستور تولید قرار گرفتند. کلید واژه نمایش خانگی در ادبیات رسانه ای تثبیت شد. اختصاص ستون و صفحاتی به نمایش خانگی در رسانه ها، ظرفیت های تازه کشف شده شبکه را به رخ کشید. آنسوتر گسترش بازار و عرضه صدها هزار نسخه از محصول در جایگاه های غیر اختصاصی- سوپر مارکت ها و کیوسک های مطبوعاتی– سبب شد تا محصولات فرهنگی تازه ای نظیر مطبوعات، آلبوم های موسیقی و نرم افزار هم در پیشخوان نقاط فروش فضایی را به خود اختصاص دهند. منحنی تیراژ و فروش محصول رو به صعود بود . بعضی از جراید به خود اجازه دادند شبکه نمایش خانگی را رقیب رسانه ملی قلمداد کنند. دانشجویانی در مقطع کارشناسی ارشد، تحولات پدید آمده را موضوع رساله خود قرار دادند. برنامه های رادیویی و تلویزیونی یکی بعد از دیگری میزبان مسئولان شبکه شدند تا از زبان آنها حرف های تازه ای بشنوند. توسعه شبکه مشاغل – اگر چه ناپایدار- تازه ای را پدید آورده بود. شرکت ها ی پخش برای جلب و جذب ویزیتور شرایط خوبی را پیشنهاد می دادند. رقابت شرکت های به گونه ای شده بود که بازاریابان حق انتخاب برای خود قائل بودند و در برابر هر شرایطی تمکین نمی کردند. فروش نقدی برای نخستین بار در صنعت پخش کالای کشور باب شد و فعالان صنعت پخش به عنوان یک پدیده استثنایی از آن یاد کردند. کاهش تدریجی تیراژ سریال قهوه تلخ هم روند گسترش شبکه را متوقف نساخت زیرا عقیده همگان برآن بود که اثر از قصه یکنواخت و فضای بسته خود آسیب دیده است. تهیه کنندگان با سابقه تلویزیون با مشاهده فضای تازه پیشگام تر از تهیه کنندگان سینما آرام آرام در شبکه اردو زدند. آنها با رصد فعالیت همکاران سابق خود در پروژه قهوه تلخ ، به دنبال جای پای محکمی بودند تا  ایده ها و طرح هایی را که در لابیرنت شوراهای متعدد تلویزیون به فرجام روشنی نرسیده بودند، درشبکه نمایش خانگی محک بزنند. شوراهای صدور پروانه ساخت و نمایش، روزها و هفته های پرکاری را تجربه می کردند. افزایش تعداد اعضا و تشکیل جلسات مستمر واکنش معقولی در برابر تقاضای موثر ایجاد شده بود. رونق نسبی شبکه ضرورت برپایی نشست ها و کارگاه هایی تخصصی برای ارزیابی گره ها و مشکلات پخش از یکسو و  چگونگی کیفیت بخشی به محصولات و استاندارد سازی را از سوی دیگر، موجه کرد. انتظار مخاطب برای دست کشیدن از قالب غیر استاندارد وی سی دی محقق شد و موسسات از ابتدای سال ۹۰ برای همیشه رخت وی سی دی را از تن آثار ایرانی بیرون کشیدند. صف داوطلبان تاسیس ویدیو رسانه مسئولان امر را بر آن داشت تا با توجه افزایش شمار تولیدات سالانه سینمای ایران، فضا را به گونه ای مدیریت کنند تا هم صاحبان سرمایه های بزرگ به شبکه وارد شوند و هم تعداد بیشتری ار فیلم های ایرانی در دسترس مردم قرار گیرند. شرط ارائه سه فیلم به پنج فیلم سینمایی ایرانی افزایش یافت. با این تغییر نیز عده ای پا پس نکشیدند و سرانجام به جرگه مدیران موسسات ویدیو رسانه ملحق شدند. افزایش کم سابقه بهای رایت کمترین نتیجه اتفاقات تازه بود. همین موضوع در کلید خوردن پی در پی پروژه های سینمای بی تاثیر نبود. چه تهیه کنندگان از قبل اطمینان داشتند به بخش قابل توجهی از سرمایه اشان پس از واگذاری رایت ویدیویی می رسند.

همزمان با رونق حاصل شده، صاحبان امپراتوری های بزرگ رسانه ای، جلب مخاطب فارسی زبان را در  قلمرو  کشورهای هدف یعنی ایران، افغانستان و تاجیکستان نشانه رفته بودند. شمارش معکوس برای آغاز بکار شبکه های فارسی زبان شروع شده بود. تاسیس شبکه هایی از این دست تازگی نداشت اما این بار موسسین شبکه های جدید تاکید و تمرکز خود را بر پخش فیلم و سریال آن هم بصورت دوبله شده قرار داده بودند. آنسوتر در مجامع سیاست گذاری و تصمیم سازی کشور، طرح های تازه ای در حال نهایی شدن بود. طرح ضروری دولت برای حذف یارانه ها کم کم داشت به مرحله نهایی نزدیک می شد.

ادامه دارد