سعید رجبی فروتنتهران امروز – رسانه در ایران همیشه ساز خودش را زده است. زمانی که تلویزیون با داشتن تنها دو کانال تلویزیونی سریال و فیلم‌های کمی‌پخش می‌کرد. گروهی از مردم که تعداد آنها هم کم نبود به‌دنبال دیدن فیلم‌های مورد علاقه خودشان در خانه‌ها رفتند، بعدها تلویزیون شبکه‌های بیشتری تاسیس کرد تا اینکه بالاخره کمتر کسی فیلم را با دستگاه ویدئو نگاه می‌کرد، چراکه دیگر رقابت جدیدی آغاز شده بود و آن رقابت میان تلویزیون و ماهواره بود. تلویزیون ملی با افزایش کانال‌هایش فیلم‌های داخلی و خارجی بیشتری نشان داد و با افزایش سینماها، فیلم‌های بیشتری نسبت به گذشته روی پرده رفت و بعد از اکران روی پرده روانه شبکه نمایش خانگی شد اما کسی انتظار نداشت روزی برسد که در سینمای ایران فیلم‌هایی ساخته شوند که اجازه اکران عمومی‌پیدا نکنند و به شکلی غیررسمی‌توزیع شوند یا فیلم‌های پرفروش از روی پرده‌ها دزدیده شوند تا عده‌ای زودتر و ارزان‌تر از محصولات فرهنگی استفاده کنند. با کمی‌دقت می‌بینیم همیشه علاوه بر شبکه خانگی رسمی‌شبکه خانگی غیررسمی‌نیز داشته‌ایم اما حالا شبکه رسمی‌ما تبدیل به پدیده جالبی شده و کارکردی جدید برای خود تعریف کرده به‌این شکل که بسیاری از هنرمندان هستند که برای همین شبکه‌های خانگی فیلم می‌سازند. پیش از این سریال‌هایی چون «قهوه تلخ »، «قلب یخی» و «ساخت ایران» برای این شبکه ساخته و توزیع شدند، شاید تولید چنین سریال‌هایی و فرهنگسازی برای خرید آن در کشوری که تلویزیون همیشه مجانی بوده قدم خوبی باشد اما باید دید دلیل اصلی چنین کاری چیست و چرا هنرمندان ما برای شبکه خانگی سریال می‌سازند؟ این روند در سایر کشورها چگونه است و آیا قرار است شبکه خانگی مانند یک رسانه مستقل عمل کند؟ مدیریت خاصی داشته باشد و به سودآوری سازمان رسانه‌ای در آن فکر شود و آیا این شبکه در رقابت با تلویزیون و ماهواره و شبکه قاچاق فیلم توانایی سودآوری خواهد داشت؟ و در نهایت اما محتوای برنامه‌هایی که از این شبکه وارد خانه‌هایمان می‌شود چه پیام خاصی را قرار است منتقل کند.
شبکه نمایش خانگی در سایر کشورها
به تازگی علاوه بر سریال‌هایی که تاکنون برای نمایش خانگی ساخته شده برنامه نقد فیلمی تهیه شده که نشانگر قابلیتهای دیگری از شبکه نمایش خانگی است.
«روبرت صافاریان» منتقد درباره گسترش برنامه‌های ویژه نمایش خانگی به تهران امروز گفت: تولید فیلم و سریال مخصوص شبکه خانگی می‌تواند قابل تامل باشد. اما من چون تا به حال این سریال‌ها را ندیده‌ام، نمی‌توانم نظری بدهم. صافاریان درباره‌اینکه آیا در سایر کشورها چنین چیزی وجود دارد و آیا برای شبکه خانگی فیلم و سریال تولید می‌شود، اظهار داشت: در سایر کشورها فیلم‌هایی با عنوان to video straight به‌معنی مستقیم برای ویدئو ساخته می‌شوند.این منتقد سینما درباره دلیل ساخت چنین فیلم‌هایی افزود: این فیلم‌ها ارزان تهیه می‌شوند و با فروش در شبکه ویدئویی پولشان را در می‌آورند. این منتقد سینما و تلویزیون درباره ژانر چنین فیلم‌هایی گفت: فیلم‌هایی که مخصوص شبکه خانگی ساخته می‌شود، بیشتر در ژانر وحشت هستند و فیلم‌هایی هستند که در اکران سینمایی جواب نمی‌گیرند اما مخاطبان خاص خود را دارند. روبرت صافاریان درباره دلیل ساخت برخی سریال‌ها مخصوص شبکه نمایش خانگی در ایران گفت: ما شبکه خصوصی نداریم به نظر می‌رسد شبکه خانگی تا حدی جبران این موضوع را می‌کند.
نمایش خانگی،رسانه‌ای دیگر
اینکه تا چه حد بتوان شبکه نمایش خانگی را یک رسانه دانست، موضوع دیگری است «سعید رجبی فروتن» که قبل از تغییرات چارت سازمانی وزارت ارشاد، عنوان مدیرکل دفتر همکاری‌های سمعی و بصری و مدیر نمایش خانگی این وزارتخانه را داشت، درباره ماهیت شبکه خانگی و ایجاد آن به تهران امروز گفت: این شبکه رسانه‌ای با اقتضائات خاص خودش است. «رجبی» درباره ساخت نقد فیلم‌های‌هالیوودی توسط موسسه «فرهنگی هنری قرن ۲۱ » افزود: « دو سال پیش تامین سریال‌های استرات‍ژیک «لاست» و «24» در دستور کار قرار گرفت، تا وارد شبکه نمایش شود. برای اینکه‌این سریال‌ها واکاوی شوند و قدرت تجزیه و تحلیل مخاطب بالا برود. مدیر نمایش خانگی ارشاد ادامه داد: پیش از این تلویزیون برنامه‌هایی چون سینما ماورا و سینما اندیشه را پخش می‌کرد که نمایش همگانی آن از برخی شبکه‌های عمومی‌به صلاح نبود. رجبی فروتن با بیان اینکه در عصر ارتباطات هستیم و برای دسترسی به اطلاعات مانعی وجود ندارد درباره ماهیت شبکه خانگی و سریال‌هایی که روانه بازار می‌کند افزود: در تعاریف و استانداردهای دانش رسانه هر رسانه‌ای بر اساس اقتضائات خاص خود محصول تعریف می‌کند. وی درباره استانداردهای شبکه خانگی برای دادن مجوز به فیلم یا سریالی بیان کرد: تهیه کنندگان به شورای پروانه ساخت تقاضا می‌دهند سپس اعضا سبک سنگین می‌کنند و اهداف مورد نظر را مورد بازبینی قرار می‌دهند و آنچه در نتیجه بر می‌آید سریال‌هایی با هدف سرگرم‌‌سازی است و اگر بتواند به نیازهای فرهنگی جامعه هم جواب بدهد بهتر است.
این شبکه درآمدزا نیست
در آمدزا بودن یک رسانه، اصلی جدا نشدنی است. این موضوع در کشور ما کمی متفاوت است و به جنبه‌های فرهنگی و ایدئولوژیک نیز توجه می‌شود اما سودآوری را نمی‌توان کلا نادیده گرفت.
سعید رجبی فروتن درباره درآمد‌زایی شبکه خانگی اظهار داشت: محصولات این شبکه متاسفانه تا وارد بازار می‌شود مورد کپی‌برداری قرار می‌گیرد یا شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ای آن را پخش می‌کنند که‌این موارد علاوه بر بحث حقوق ناشر، باعث می‌شود ساختن فیلم و سریال برای شبکه خانگی توجیه اقتصادی نداشته باشد جز در مواردی که تهیه‌کننده حامی‌مالی یا تبلیغات داشته باشد و به‌این شکل ریسک کمتر شود. وی ادامه داد: طی دوازده سالی که زمینه برای فعالیت موسسه‌های ویدئو رسانه فراهم شده از آنها حمایتی نشده و تهیه کنندگانی که کار کردند به خاطر علاقه و دلمشغولی خودشان بوده است اما ما هم سعی کردیم در جشنواره فیلم‌های ویدئویی پاسخگوی اقدامات ابتکاری آنها باشیم.
با اینکه پیش از این برنامه‌های نقد فیلم از تلویزیون پخش شده و به نظر می‌رسد نقد فیلم از طریق شبکه نمایش خانگی مخاطب چندانی نداشته باشد اما محمدمهدی جعفری مدیر عامل موسسه فرهنگی هنری قرن ۲۱ نیز با بیان اینکه دلیل موسسه‌اش برای ساخت پکیج نقد فیلم‌های‌هالیوود تنها فرهنگی است، به تهران‌امروز گفت: این بسته برای موسسه سود مالی ندارد اما فکر می‌کنم برای مردم جذابیت داشته باشد. اما دکتر «علیرضا حسینی پاکدهی» استاد ارتباطات درباره ساخت پکیج نقد فیلم‌های‌هالیوودی برای شبکه نمایش گفت: با توجه به‌اینکه آن را ندیده‌ام، نمی‌توانم نظر قطعی بدهم اما باید دید این نقدها تا چه حد جدی هستند و آیا مخاطبان با دیدن آن مشتاق دیدن اصل فیلم‌ها نمی‌شوند و در واقع نوعی بازاریابی اتفاق نمی‌افتد؟
راهکارهای رسانه‌ای چه نتیجه‌ای دارند؟
شکل‌گیری شبکه‌های متعدد تلویزیونی در کنار فیلم‌هایی که از شبکه خانگی پخش می‌شود راه‌هایی است که مسئولان برای مقابله با برنامه‌های ماهواره‌ای و شبکه قاچاق فیلم در نظر گرفته‌اند. اما دکتر علیرضا پاکدهی درباره لزوم نمایش فیلم‌هایی مخصوص شبکه خانگی و میزان اثرگذاری آنها به تهران امروز گفت: تاکنون ما برای افزایش اثرگذاری بر مخاطب بحث تعدد شبکه‌ها را داشته‌ایم که کار بی‌تاثیری نیست اما نتیجه‌ای که می‌خواستیم را نداشت در حالی‌که به جای تعدد شبکه‌ها اگر چند شبکه خوب داشته باشیم تاثیر بیشتری خواهد داشت.
وی در ادامه افزود: چون جامعه ما یک جامعه اسلامی‌است و نسبت به ارزش‌ها و اعتقاداتش تعصب دارد نظام ما هم به‌این مسائل حساسیت خاص نشان می‌دهد و می‌خواهد راه‌هایی برای حفظ این فرهنگ داشته باشد اما متاسفانه فعالیت‌هایی که صورت گرفته براساس یک نظام هماهنگ نیست و گاه متضاد هستند به همین دلیل در دسترسی به اهداف باز می‌مانند. پاکدهی درباره سریال‌ها و برنامه‌هایی که به منظور نمایش در شبکه خانگی ساخته می‌شود، گفت : باید دید چه سریال‌هایی و با چه ماهیتی برای این شبکه می‌خواهیم بسازیم چون اساسا باید معیارها و ارزش‌های واحدی وجود داشته باشد که اگر از صدا و سیما نشود فیلمی‌را پخش کرد از شبکه خانگی هم پخش نشود. دکتر حسینی پاکدهی بیان کرد: «زمانی ما ویدئو کلوب‌ها را ایجاد کردیم اما آیا به اهدافمان رسیدیم؟ الان هم داریم همان کار را تکرار می‌کنیم پیش از آنکه یک کار فرهنگی عمیق انجام داده باشیم. در این میان عده‌ای سنگ فرهنگ را به سینه می‌زنند اما در واقع برای رسیدن به اهداف تجاری تلاش می‌کنند. کد ۶۴۸
اضافه کردن نظر