پرونده ای برای ضمیمه های نقد و بررسی فیلم های شبکه

ضمیمه سازی برای فیلم ها و سریال های شبکه نمایش خانگی بصورت کاملاً جدی و برنامه ریزی شده با توزیع سریال امریکایی" 24 "آغاز شد. جمعی از صاحب نظران سینما و رسانه با آگاهی از درونمایه سیاسی – امنیتی سریال ۲۴ با سرمایه گذاری موسسه "تصویر دنیای هنر "آغازگر تولید ضمیمه هایی از این دست شدند.

مجوز این اقدام از سوی دبیرخانه معاونت رسانه ای یکی از مراجع تصمصیم ساز نظام(خارج از وزارت ارشاد) اخذ شد و راه برای آماده سازی سریال "لاست"با همین شیوه باز شد.

موفقیت چنین طرحی که با استقبال مخاطبان نیز همراه گردید، ضمن خاموش ساختن حمله ها و بعضی انتقادات رسانه ای، فضای فراخی را در شبکه ایجاد کرد و سبب شد عوارض و آسیب های احتمالی بعضی از فیلم ها با انتشار چنین ضمیمه هایی خنثی گردد.

تولید و انتشار ضمیمه به انیمیشن های خارجی نیز سرایت کرد و با توجه به محبوبیت مجموعه هایی نظیر؛" بن تن" و "رکس" پاره ای از ملاحظات تربیتی و فرهنگی سریال های مزبور در ضمائم منشره پاسخ داده شد.

نکته حائز اهمیت در این بین آن بود که پیام های ضمنی آثار در تیررس منتقدان قرار گرفته بود و توجیه یا نفی پیام های مستتر در فیلم ها و سریال ها مد نظر نبود.

بعد از موسسه "تصویر دنیای هنر" موسسه دیگری که برای انتشار محصولاتش برای تولید ضمیمه های روشنگر استقبال کرده است، "موسسه قرن ۲۱ "است. این موسسه اخیراً برای عرضه فیلم های مطرح سینمای جهان که کاراکترهای اصلی آنها اساطیر تمدن غربی هستند، باب گفتگو با دکتر "مجید شاه حسینی" را گشود و ضبط دیدگاه های ایشان را به پایان رسانید.

در مقطعی بعضی از موسسات توسل به چنین شیوه ای را به زعم خود مجوزی برای ارائه هر گونه اثری قلمداد کرده و بدون هماهنگی با شورای بازبینی یا مدیریت شبکه، پیوست هایی را برای مجموعه های مورد نظر خویش دست و پا کردند که در نهایت موفق به اخذ موافقت های لازم نگردیدند. مجموعه هایی نظیر "سوپر من "در همین زمینه قابل اشاره هستند.

رصد بازخوردهای فیلم های سینمایی ایران در حین اکران و نمایش عمومی بعضی از فیلم های پر حاشیه سبب شد تا زمان عرضه آنها در شبکه نمایش خانگی، پیوست های مجزایی برای آنها تولید گردد. عموماً پیوست هایی که تاکنون برای فیلم های خاص تولید شده است، نگرش آسیب شناسانه ای به موضوعات ملتهب فیلم ها داشته و روانپزشکانی که سینما را می شناسند و فیلم های روز جهان را دنبال می کنند، پای ثابت نقد روانشناختی فیلم های ایرانی بوده اند.

اوج چنین پیوستارهایی می شد در ضمیمه فیلم" انتهای خیابان هشتم" جستجو کرد که سه نفر از پزشکان متخصص، قصه فیلم را زیر ذره بین نقد بردند و به واکاوی شخصیت ها و مناسبات آنها پرداختند. متاسفانه علیرغم صرف وقت و انرژی، موسسه ناشر نشست تهیه شده را به فیلم منضم نساخت.

از جمله فیلم های بحث برانگیزی دیگری که پذیرای نقد گردیدند و تا حد زیادی از التهابات پیرامونی آنها کاسته شد(در ظاهر)"آتشکار"و "اسب حیوان نجیبی است" می باشد.

مدتی بعد رسانه ملی نیز ساخت و پخش نقد روانشناختی فیلم های روز سینمای ایران را پس از عرضه آنها در شبکه نمایش خانگی در رادیوسلامت، مورد توجه قرار داد و در برنامه هفتگی "تصویر خیال" رویکردی مشابه را در واکاوی پیام فیلم ها اتخاذ کرد.

به دلیل فقدان تحقیقات مستقل برای ارزیابی پیوست های منتشره، به درستی معلوم نیست که میزان استقبال بینندگان از نقدهای ضمیمه فیلم ها تا چه میزان بوده است. این واقعیت در مورد فیلم هایی که نقد و بررسی بصورت یک ایکون مستقل در منوی فیلم گنجانده شده و بیننده مجبور نبوده است که درابتدای فیلم با آن روبرو گردد، از اهمیت بیشتری برخوردار است.

به هر حال در یک نگرش کلی درج پیوست های مستقل از فیلم کارکرد موثری برای مدیریت آرای مخالفان فیلم ها داشت اما تا چه حد به افزایش قدرت تجزیه و تحلیل مخاطبان کمک نمود، نیازمند تحقیق جداگانه می باشد.

اگر ادعا شود؛ عموماً پیشنهاد تولید ضمیمه های نقد وبررسی به پیشنهاد شورای بازبینی و مدیریت شبکه بوده است، سخن به گزاف نگفته ایم. همانطور که پیشتر گفته شد به تناسب حساسیت فیلم ها و اصرار موسسات برای انتشار آنها، سرمایه گذاری برای تولید ضمیمه ها با استقبال موسسات روبرو گردید.

ناگفته پیداست که شورای بازبینی و یا مرجع نظارتی در فرایند طراحی و تولید پیوست فیلم ها و مجموعه ها قرار داشت(اگر فیلم "گشت ارشاد" را استثنا کنیم) و ضمن بازبینی معمول و رسمی، برای دعوت از منتقدان متناسب با هر فیلم نظرات و دیدگاه های خود را ارائه می داد و بعضاً با بازبینی مصاحبه های اولیه از پیشنهاداتی برای تدوین هر چه بهتر اثر دریغ نمی کرد.