هفته گذشته دور دیگری از جشنواره فیلم کودک و نوجوان در اصفهان برگزار شد و برگزیدههای خود را شناخت. پیش از جشنواره دبیر جشنواره اظهاراتی را در باره تغییر سیاستهای حمایتی بنیاد سینمایی فارابی از سازندگان فیلم کودک به زبان آورد. در این یادداشت به بررسی سخنان وی پرداختهام.
حامد جعفری مدیر عامل بنیاد سینمایی فارابی گفته است: «سالها سینماگران زیادی به بنیاد مراجعه کردند و فیلمهایشان موفق نبوده است. رویکرد ما این است که تلاش کنیم حمایتها را معطوف به این کنیم که فرصت در اختیار آدمهای جدید قرار بگیرد مگر اینکه یک فیلمسازی در عملکرد خودش موفق بوده باشد. اثری در بنیاد فارابی ساخته شده است که توفیق خوبی در اکران داشت درنتیجه برای تشویق فیلمساز تلاش کردیم قسمت دوم آن فیلم نیز ساخته شود.»
مدیرعامل محترم
قاعدتاً حمایت از سینمای کودک و نوجوان بیش از آنکه تابع قدیم و جدید بودن فیلمسازان و یا کامیابی و ناکامی فیلمها در اکران باشد، باید منطبق بر سیاستهای و دستورالعملهای حمایتی روشن بنیاد سینمایی فارابی باشد.
فیلمسازان قدیمی خصوصا آنها که بصورت متمرکز بر روی سینمای کودک و یا نوجوان تجربه اندوختهاند، سرمایههای ارزشمند این گونههای سینمایی هستند. مگر میتوان آنها را به صرف اینکه سن و سالی از آنها گذشته است و فیلمشان در گیشه با اقبال تماشاگران روبرو نبوده است، کناری نهاد و ترجیحا از همکاری با آنها و سرمایهگذاری در فیلمهای آیندهشان خودداری کرد.
بسیاری از این سینماگران در ادوار جشنواره فیلم کودک و نوجوان زینت بخش جشنواره بودهاند و بعضاً مفتخر به دریافت جایزه نیز شدهاند.
آنچه اهمیت دارد، کیفیت طرح و فیلمنامههای کنونی آنهاست که باید فارغ از کسوت و تجربه آنها مورد ارزیابی قرار گیرد.
اکران در سینمای ایران « یکی داستانی است پر آب چشم » کیست که نداند سئانسهای خوب عمدتا در اختیار فیلمهای کمدی و معدود آثار اجتماعی خوب است. از سوی دیگر تجربه سالهای اخیر نشان داده است که کودکان از فیلمهای انیمیشن در سینماها استقبال بهتری بعمل میآورند و به فیلمهای رئال ولو فانتزی کمتر علاقه نشان میدهند. قطعا منظور مدیرعامل جوان فارابی این نیست که همه حمایتها معطوف فیلمهای انیمیشن شود.
اکران فیلم ویژه گروه سنی نوجوان با چالش بیشتری روبروست و نوجوانانی که مجاز به استفاده از گوشی، تبلت و سایر گجتهای الکترونیکی هستند، انگیزه سینما رفتن ندارند و اوقات فراغت خود را با گیم آنهم بصورت آنلاین با دوستان و همسالان خود میگذرانند.
البته این حرف به معنی توجیه و تبرئه کاسبکاران و یا تهیه کنندگان فرصت طلبی نیست که هر چند وقت یکبار هوس ساخت فیلم کودک یا نوجوان میکنند و چشم به دست نهادهای حمایتی دولتی دارند.
غرض اینکه شرایط عادلانهای برای فیلمهای کودک و نوجوان فعلا متصور نیست مگر آنکه شرایط برابری فراهم شود و کف و سقف مشخصی برای فروش مورد انتظار مشخص شود.
در سینمای کودک و نوجوان ایران هنوز شخصیت یا شخصیتهایی که به کاراکترهای محبوبی تبدیل شده باشند و دنباله سازی برای آنها توجیه اقتصادی و فرهنگی داشته باشد، متاسفانه خلق نشده است. جایگزینی کاراکترهای ایرانی به جای شخصیتهای کارتونی خارجی مستلزم پیمودن راه طولانیتری است.
سازمانهای دولتی اشتیاق دارند که برای شخصیتهای کارتونی محصولات خود نمایشگاه نوشتافزار، تیشرت و سایر اقلام تبلیغاتی راه بیاندازند اما قبول کنیم که این کار بیشتر جنبه نمایشی دارد و پاسخی به نیازهای کودکان نیست زیرا آنها همدلی لازم و درازمدت با کاراکترها پیدا نکردهاند.
نکته آخر سینمای ایران به دلیل تحریم گسترده سیاسی اقتصادی کشور، برای دستیابی به فناوریهای نو در آفرینش جلوههای تصویری با موانع متعددی روبروست. سینمای کودک و نوجوان در شکل رئال نیازمند روایتهای فانتزی و بهرهگیری از تکنیکهای بدیع برای خلق شخصیتها و موقعیتهای جذاب نمایشی و تصویری است تا دنیایی خیالانگیز برای مخاطب خود ایجاد کنند. به جز تامین نرمافزارهای اوریجینال، سیستمها و تجهیزات پیچیده و High tech، همکاریهای سینمایی با مشاوران و متخصصان خارجی در این زمینه لازم است که فعلا چنین امکاناتی در دسترس نیست.
غرض اینکه کارنامه فیلمسازان و تهیه کنندگان با سابقه باید به اعتبار مجموعه آثار آنها ارزیابی شود و موفقیت یا شکست آنها در اکران با درک شرایط حاکم بر اکران ضریب گیرد.
