سعید رجبی فروتناین یادداشت به قلم نگارنده در شماره ۱۶۷ هفته‌نامه صدای خاک پیرامون تشکیل گروه سینمایی فرهنگ به چاپ رسیده است. در این یادداشت طرح اعلامی جدید را از چند منظر مورد بررسی قرارداده‌ام.
بعد از آنکه فیلم‌های هنری در بسته فیلم‌های گروه موسوم به «هنروتجربه» قرار گرفتند، حالا نوبت به آن رسیده است تا فیلم‌های «فرهنگی» نیز خرج خود را جدا کنند.
در هفته‌های پایانی عمر خدمتی دولت سیزدهم بنا به اعلام روابط عمومی سازمان سینمایی، به منظور حمایت از فیلم‌های فرهنگی و غیرتجاری از این پس سالن‌های سینمایی منتخب در سراسر کشور با عنوان «گروه سینمایی فرهنگ» بصورت تمام سئانس( نه تک سئانس) فیلم‌های این گروه را نشان خواهند داد. این تصمیم پس از آن گرفته شده است که پس از استقبال تماشاگران از فیلم‌های کمدی، سینماداران عموما فیلم‌های غیرکمدی و یا غیرتجاری را بصورت تک سئانس و در ساعات نامناسب نمایش می‌دادند. این اقدام همواره باعث انتقاد و گلایه تهیه‌کنندگان و کارگردانان فیلم‌های غیرتجاری بود. سینمای تجاری که در این سالها به جز استثنائاتی بیشتر با گونه کمدی میدانداری کرده و خودی نشان داده است، با تفکیک و جداسازی فیلم‌های فرهنگی و هنری، به جریان اصلی و غالب سینِما بدل خواهد شد. مگر آنکه فیلمسازان مطرح سینمای ایران با تغییر فضای سیاسی اجتماعی و نتیجه انتخابات آینده ریاست جمهوری، انگیزه کار پیدا کرده و با مشاهده تغییر و تحولات، شرایط را مساعد ارزیابی کرده و آستین بالا بزنند. فیلمسازانی که نشان داد‌ه‌اند، قادرند با عبور از دوگانه فرهنگی/تجاری، بصورت توامان وجوه فرهنگی، هنری و تجاری را در فیلم‌هایشان در دل داستانی جذاب پیاده‌سازی کنند و پاسخ دلگرم‌کننده‌ای از تماشاگران بگیرند. کاری که حسن فتحی و فرهاد توحیدی چهار سال پیش با پروژه «مست عشق» انجام دادند.
پیش‌زمینه طرح جدید چیست؟
در حال حاضر فیلم‌های زیادی دارای پروانه ساخت و نمایش سینمایی هستند اما با توجه به اینکه تهیه‌کنندگان آنها توانایی مالی برای پرداخت هزینه‌های پخش و تبلیغات را ندارند و فیلم‌ها نیز از عناصر تجاری و گیشه‌پسند بی‌بهره‌هستند، این عده ناگزیرند راه اکران محدود را پیش بگیرند. در این سالها گروه «هنروتجربه» یکی از بسترهای نمایش چنین فیلم‌هایی بوده است.
گروه سینمایی موسوم به «فرهنگ» در کلیات مختصاتی شبیه به گروه هنروتجربه دارد؛ با این تفاوت که در پردیس‌های موجود سئانس‌های پیش‌بینی شده برای فیلم‌های فرهنگی همانند سایر فیلم‌های پر فروش در ساعات ۱۴ تا ۲۲ است. طرح تشکیل گروه سینمایی فرهنگ ملاحظاتی دارد که در ادامه به آن می پردازم.
ملاحظات طرح گروه سینمایی فرهنگ:
۱. در خبر اعلام شده نحوه کمک دولت به سینماهای نمایش‌دهنده «فیلم‌های فرهنگی» و مدت زمان اکران فیلم‌ها توضیح داده نشده است. همچنین در تارنمای مؤسسه سینِما شهر با‌گذشت چند روز از اعلام طرح جدید آییننامه مربوطه به چشم نمی‌خورد.
می‌توان حدس زد که در آییننامه مشوق‌هایی برای سالن‌های نمایش‌دهنده فیلم‌های فرهنگی پیش‌بینی شده است که در ساده‌ترین شکل دولت و مؤسسه سینِما شهر به عنوان مجری، در هر سئانس درصد مشخصی از ظرفیت خالی سالن‌های نمایش دهنده را پوشش می‌دهند و معادل ریالی سهم سینمادار از هر قطعه بلیت را به وی خواهند داد. در این روش قاعدتاً تهیه‌کننده فیلم فرهنگی بهره مستقیمی از حمایت دولت نخواهد برد؛ زیرا دولت با حمایت از سینماهای منتخب امکان نمایش فیلم را برای تهیه‌کننده و دفتر پخش فراهم ساخته است و از این پس همه چیز به هنر و ابتکار عمل آنها برمی‌گردد تا تماشاگران را راغب به دیدن فیلم خود و خرید بلیت کنند.
۲. تنها چالش در این زمینه آن است که تهیه‌کنندگان فیلم‌های غیرتجاری دارای پروانه نمایش سینمایی که تا پیش از این باید راهی «گروه سینمایی هنروتجربه» می‌شدند، از این پس خود را شایسته قرار گرفتن در «گروه سینمایی فرهنگ» می‌دانند. صاحبان چنین اثاری برخورداری از پروانه ساخت و نمایش سینمایی، توجه به وجوه هنری در فرم و روایت داستان را مزیت‌های فیلم خود برای بهره‌مندی از طرح جدید می‌دانند و ممکن است اعضای هیات انتخاب با برخی از متقاضیان و توجیهات آنها موافق نباشند. مگر آنکه در آییننامه با تعریف فیلم فرهنگی، مرز بین فیلم فرهنگی از فیلم هنری و تجربی مشخص شده باشد. تفکیک این دو نوع فیلم به رغم آنکه هر دو در غیرتجاری بودن مشترک هستند، کار دشواری است و اعضای هیات انتخاب باید آماده چالش با متقاضیان در این موضوع باشند. در خبر اعلام شده مرجع تشخیص فیلم فرهنگی پنج مدیر سینمایی معرفی شده است.
۳. از سوی دیگر میزان استقبال مخاطب از فیلم‌ها بعضا از قبل قابل پیش‌بینی نیست و این امر الگوریتم ثابتی ندارد و متغیرهای زیادی در آن دخالت دارد. در بین فیلم‌های کمدی بهار امسال فیلم «قلهک» به رغم کمدی بودن شکست سنگینی را متحمل شد و خیلی زود از گود رقابت با فیلم‌های مشابه بیرون آمد. به این خاطر شاید پس از دو هفته نمایش و میزان فروش فیلم‌های اصطلاحاً فرهنگی، راحت‌تر بتوان در باره ادامه اکران آنها در گروه سینمایی فرهنگ تصمیم گرفت. به عنوان مثال فیلم سینمایی «عطرآلود» از جمله فیلم‌هایی است که در فرهنگی بودن آن اجماع‌نظر وجود دارد. با این حال باید منحنی فروش فیلم را در دو هفته اول مورد توجه قرار داد و اگر فروش از شیب مثبت برخوردار است، فیلم را در گروه سینمایی عمومی یعنی دارای سرگروه، نگه‌داشت و عجله‌ای برای فرستادن آن به گروه محدود «فرهنگ» نداشت. اهمیت این موضوع در آن است که سینماداران ترجیح می‌دهند فیلمی را اکران کنند که از قبل به پر فروش بودن آن اطمینان دارند. پس بهتر آن است که دولت برای کنار گذاشتن فیلم‌های فرهنگی پیشدستی نکند و اجازه دهد تهیه‌کنندگان از فرصت دوهفته‌ای نهایت استفاده را ببرند. البته در دو هفته اول اکران نمی‌توان تاثیر تبلیغات را از یاد برد. تجربه پخش تبلیغات فیلم‌ها از ماهواره در سه سال گذشته نشان داد که اگر فیلمی ظرفیت فروش بالایی داشته باشد، نمایش انبوه تیزر آن می‌تواند به فروش فیلم ضریب دهد و بر شمار تماشاگران آن بیافزاید. و ممکن است
۴. قاعدتاً مزایای طرح جدید باید صرفاً در اختیار فیلم‌های بخش خصوصی قرار گیرد تا حامیان فیلم‌های دولتی به تلاش‌های خود برای کشاندن تماشاگر به سینماها با روش‌هایی مثل خرید بلیت ادامه دهند. تا پیش از اعلام موجودیت «گروه سینمایی فرهنگ» نهادهای دولتی و حکومتی حامی و سرمایه‌گذار فیلم‌های سینمایی روزانه از طریق درگاه‌های فروش بلیت متصل به سمفا، اقدام به خرید بلیت بصورت انبوه می‌کردند و لینک آن را در اختیار جمعیت و مخاطب هدف خود قرار می‌دادند. آنها در ادامه نمایش فیلم با سامانه سیار را در دانشگاه‌ها، مساجد، شهرها و نقاط فاقد سینِما دنبال می‌کردند و در نهایت آن را به سامانه های برخط برای اکران آنلاین واگذار می‌کردند.
یادآور می‌شود، در دولت‌های مختلف مدیران سینمایی وعده اعطای «سینماکارت» به کارکنان ادارات و بازنشستگان دادند تا این گروه پرشمار بتوانند بلیت سینِما را با بهای کمتری خریداری کنند اما به دلایلی نامعلوم چنین طرحی عملیاتی نشد و یا آنکه نتیجه اجرای آن منتشر نشد. در تارنمای اینترنتی مؤسسه سینِما شهر امکانی برای دریافت سینِما کارت توسط متقاضیان فراهم شده است، اما از میزان استقبال احتمالی اطلاعاتی منتشر نشده است. خوشبختانه در یکسال اخیر افزایش روزهای فروش بلیت نیم‌بها از یک روز به دو روز کمک خوبی به تماشاگران و اقشار آسیب‌پذیر کرد که همه فیلم‌ها از آن نفع بردند.
۵. در طرح تشکیل گروه سینمایی فرهنگ، پای مدیران دولتی از ایده تا اجرا در بین است و در فضای نسبتاً سرد رابطه بین اصناف سینمایی و دولت، نمایندگان صنوف احتمالاً در تهیه طرح نقشی نداشته‌اند. به این خاطر انتشار آییننامه اجرای طرح و مفاد آن می‌تواند در روزهای آینده سبب واکنش و اظهارنظر کارشناسی ذینفعان بشود. بازخورد طرح جدید و جمعبندی نظرات می‌تواند مدیران سینمایی دولت آینده را برای اجرای بهتر طرح یا تجدیدنظر در آن یاری رساند.
نشانی روزانه‌‌های سینمایی در تلگرام: http//t.me/cinemadailyir
اضافه کردن نظر