سعید رجبی فروتنمخاطب سینمای ایران با هوشمندی به سراغ فیلم‌هایی در سینما می رود که لحن و دیدگاهی متفاوت از تولیدات تلویزیونی دارند و نیاز و سلیقه او را بهتر پاسخ می دهند. فیلم هایی که مغایر گفتمان رسمی نیستند اما…
گردهمایی سینماگران انقلاب و دفاع مقدس به میزبانی بنیادسینمایی فارابی برگزار میشود تا سینماگرانی که پیش از این در ادوار جشنواره فیلم مقاومت در قابی مشترک گردمیآمدند، این بار در برنامه ای مستقل شرکت کنند و در جریان سیاست های حمایتی بنیاد دولتی فارابی و احتمالا سایر نهادهای ذیربط مثل حوزه هنری، بنیاد روایت، موسسه رسانه ای اوج و بنیاد شهید برای ساخت فیلم هایی همسو با گفتمان رسمی قرار گیرند. طی ۲۱ ماهی که از استقرار دولت جدید میگذرد، شمار فیلم هایی با سوژه ها و داستان هایی از حماسه هشت سال دفاع مقدس سیر فزاینده ای به خود گرفته است که تعدادی از آنها در جشنواره سال گذشته فیلم فجر به نمایش درآمدند و تعداد دیگری در مراحل مختلف تولید و پس تولید بسر می برند. فیلم سینمایی «غریب» از جمله فیلم های تولید شده در سال گذشته بود که مدتی قبل اکران آن در سینماها تمام شد و سپس راهی نمایش آنلاین در یکی از سکوهای اینترنتی شد.
نکته‌ای که در این میان باید به آن توجه کرد آن است که چرا «غریب» و پس از آن فیلم «دسته دختران» نتوانستند در سینماها مخاطب انبوهی را جلب کنند؟ پرسش اساسی‌تر آن است که چرا در سالهای اخیر مجموع تماشاگران فیلمهای نسبتا پرهزینه سینمای دفاع مقدس چندان پرشمار نبوده است. دلیل عدم استقبال از چنین فیلم‌هایی که اغلب ساختاری حرفه‌ای داشته‌اند، در سینماها چیست؟
شاید یکی از دلایل بی‌رغبتی مخاطبان برای خرید بلیط چنین فیلم‌هایی آن است که مضمون آنها به دلیل همسویی کامل با گفتمان رسمی و همچنین ضوابط پخش رسانه رسمی، خوراک تلویزیون هستند و آخرالامر از آن رسانه پخش خواهند شد. مخاطب سینمای ایران با هوشمندی به سراغ فیلم‌هایی در سینما می رود که لحن و دیدگاهی متفاوت از تولیدات تلویزیونی دارند و نیاز و سلیقه او را بهتر پاسخ می دهند. فیلم هایی که مغایر گفتمان رسمی نیستند اما فیلمساز نگره و جهان بینی خود را بر داستان هایی برگرفته از متن جامعه سوار میکند. در سینمای دفاع مقدس مرحوم ملاقلی پور و حاتمی کیا واجد نگاه شخصی بودند و همین امر رنگ و بوی خاصی به فیلمهای آنها می بخشید.
در غیاب و کم رنگ بودن چنین نگاهی در سینمای دفاع مقدس اقبال تماشاگران در یک دهه گذشته معطوف فیلمهای شاخص اجتماعی و سپس برخی فیلمهای کمدی بوده است. در زیر متن فیلمهای شاخص اجتماعی نسبت به عمیق‌شدن گسل‌های طبقاتی و آسیب های اجتماعی هشدار داده شد اما متاسفانه بسیاری از رسانه‌ها و منتقدان با پاک کردن صورت مسئله، اتهام سیاه‌نمایی را به همه فیلمهای اجتماعی اعم از فیلمهای ناامیدکننده و آثار هشداردهنده و عبرت‌انگیز نسبت دادند. هرچند در این میان عده ای بر موج فیلم های عمیق اجتماعی سوار شدند و فرصت طلبانه از آن نمد کلاهی برای خود دوختند اما چنین آثاری در حافظه جمعی ماندگار نشدند و تنها خاصیت انها تشدید فشارها برای محدود کردن سینمای اجتماعی بود. فیلمهای «ملاقات خصوصی»، «علفزار» و «سه‌کام حبس» نمونه‌های اخیر سینمای اجتماعی هستند که در جلب مخاطب نسبتا توفیق داشته اند و چراغ این گونه محتوایی را روشن نگه داشته اند.
دومین دسته از فیلم هایی که با اقبال تماشاگران روبرو بوده اند، برخی از فیلم های کمدی هستند. «نان عشق و موتور هزار» شروعی برای این دسته از فیلم ها بود و در ادامه با «مارمولک»، سه گانه «اخراحی ها» و «هزارپا» ادامه یافت. «فسیل» به عنوان پر فروش ترین فیلم کمدی و احتمالا پرمخاطب ترین فیلم و عبور از رکورد متعلق به فیلم «هزارپا» با ۴ میلیون و دویست هزار تماشاچی، تازه ترین نمونه از محصولاتی است که به سینماها رونق داده است و با سایر فیلم های روی پرده فاصله ای نجومی دارد. اگرچه فیلم های شاخص اجتماعی و کمدی های پرفروش اخیر در سبد خرید تلویزیون قرار نمیگیرند، اما فیلم هایی که روایت گر تاریخ انقلاب و جنگ هشت ساله و پس از آن مقابله با داعش هستند، در مدیوم تلویزیون کامبک کرده و شکست خود را با جذب انبوه مخاطب جبران می کنند. نمایش تلویزیونی فیلم های «تک تیرانداز»، «شماره هشت» و «های پاور» قبل از اکران عمومی آنها گویای اشتیاق تلویزیون برای صید فیلم هایی از این دست است.
همانطور که گفته شد فیلم هایی با مضمون انقلاب و دفاع مقدس زمانی در زمره فیلم های پرفروش قرار خواهند گرفت که در روایت خود آشنایی زدایی کرده و با به خدمت گرفتن قواعد ژانرهای مختلف سینمایی، نگاه تازه ای به تاریخ نیم قرن گذشته کشورداشته و امضای سینماگری مولف پای آنها دیده شود. در اینصورت نمایش فیلم های جنگی و انقلابی نه تنها در سینماها بلکه در ادامه در سکوهای نمایشی نیز با اقبال مخاطب روبرو خواهند شد.
درود،،، و نیز می توان گفت اگر این دست فیلماها به همین روال پرداخت و قصه پردازی نمایند اخرین امید ها و سکوی های دیگر نمایشی را از دست خواهند داد