روزانه های سینمایی

«عاشقانه» و حقوق مفقوده مخاطب

ساناز رمضانی- بلاگ نماوا

اگر از دنبال کنندگان سریال «عاشقانه» هم نباشید، حتماً این چندروزه حواشی پیرامون ادامه تولید و پخش این مجموعه به گوشتان رسیده است. ما که به حاشیه عادت داریم، سینمای ما با حاشیه عجین شده است. فیلمی که بی‌سروصدا ساخته و اکران می‌شود به‌احتمال‌زیاد دیده هم نخواهد شد. اما تراژدی اصلی مربوط به همین شبکه پخش و نمایش خانگی است. پدیده‌ای نسبتاً نوظهور که تا دلتان بخواهد حرف‌وحدیث داشته است، آن‌قدر که شنیدن اخباری این‌چنینی و حتی صحبت‌های منوچهر هادی به‌عنوان کارگردان مجموعه مبنی بر توقف فیلم‌برداری هم باعث تعجبمان نمی‌شود و حتی جدی‌اش هم نمی‌گیریم.

ماجرا چه بود؟
ماجرای عاشقانه، از آنجایی شروع شد که گروه تولید یک‌دفعه تصمیم به ساخت یک سریال پرستاره با همه جذابیت‌های شناخته‌شده برای بیننده گرفتند. حداقل این چیزی است که از صحبت‌های مهدی گلستانه، تهیه‌کننده این مجموعه به نظر می‌رسد. گلستانه در پاسخ به سخنان اینستاگرامی هادی که از عدم پرداخت دستمزد خود و سایر عوامل گلایه کرده بود، اعلام کرده است که مجموعه «عاشقانه» از ۲۵ آذرماه آماده پخش بوده است اما با اصلاحات اساسی در مورد پوشش بازیگرانش در ارشاد مواجه شده است و گروه مجبور به استفاده از جلوه‌های ویژه برای اصلاح حجاب بازیگران شده است. امری که علاوه بر هزینه‌بر بودن، زمان زیادی را هم گرفته است و گروه را به‌شدت از برنامه تولید عقب انداخته است. به‌هرحال«عاشقانه» اواخر بهمن‌ماه آماده می‌شود و مجوز پخش هم می‌گیرد اما به دلیل تقارن زمانی با جشنواره، تصمیم بر این می‌شود که عاشقانه بعدازاین ایام و در اسفندماه توزیع شود. پخش چهار قسمت در اسفندماه به‌خوبی و خوشی پیش می‌رود تا اینکه روز سوم فروردین، منوچهر هادی، در اینستاگرامش از مردم به خاطر تأخیر احتمالی در توزیع قسمت پنج «عاشقانه» عذرخواهی می‌کند و قول میدهد تا بیست فروردین قسمت پنجم توزیع خواهد شد اما چند روز بعد اعلام می‌کند که به دلیل مشکلات مالی فیلم‌برداری متوقف‌شده است و امکان ادامه کار وجود ندارد. بعد از هادی نوبت به گلستانه می‌رسد که با عنوان کردن این‌که از صحبت‌های هادی برداشت درستی انجام‌نشده است، ضمن قبول مشکلات مالی پیش‌آمده، عنوان می‌کند «عاشقانه» پروژه‌ای بزرگ است و مطمئناً در سر راه چنین پروژه‌ای مشکلات مالی وجود خواهد داشت و اصلاحاتی که ارشاد وارد کرده است هم بی‌تقصیر نبوده است و از طرفی وقفه پیش‌آمده به این دلیل بوده که با توجه به آماده نبودن دو قسمت، در جهت حفظ برنامه توزیع هفتگی سریال این وقفه عمدی بوده و درنهایت قول ادامه کار را می‌دهد. فردای همان روز خبر می‌رسد که فیلم‌برداری «عاشقانه» دوباره از سر گرفته‌شده است و روز بیست‌وهشت فروردین تاریخ توزیع قسمت پنجم اعلام می‌گردد.
چگونه کار به اینجا کشید؟
این بیانیه‌های رسمی و غیررسمی و اظهارات متعدد فقط یک سؤال را پیش می‌آورد و آن این است که چگونه کار به اینجا کشید؟ منوچهر هادی همان‌قدر که در سینما سابقه فعالیت دارد، با تلویزیون و فضای آن‌هم آشناست و این مجموعه‌های پخش خانگی هرچند هم مستقل به‌هرحال تابع فرهنگ عمومی نمایش در ایران هستند. پس چطور چنین کارگردانی به انتخاب پوشش بازیگران و حجاب آن‌ها دقت نکرده که مجموعه آماده‌شده حدود دو ماه درگیر اصلاح این موارد بوده است و کلی هم در این زمینه خرج کرده است؟
از طرف دیگر آقای گلستانه به سنگین بودن پروژه اشاره می‌کنند و این‌که مشکلات بر سر چنین مجموعه‌ای طبیعی است. پس نقش پیش‌تولید چیست؟ نباید قبل از شروع به کار همه هزینه‌ها برآورده شود، همه جوانب بررسی شود و همه موانع احتمالی در نظر گرفته شود؟ معلوم است پروژه‌ای که قرار است هفته‌ای یک‌بار پخش شود و بازیگرانی چون محمدرضا گلزار، ساره بیات و مهناز افشار در آن حضور دارند و لوکیشن های لوکس و مجللی هم دارد، هزینه‌بر است. پس چطور دستمزد عوامل و کارگردان پرداخت‌نشده است؟«عاشقانه» یک ملودرام است که با استفاده از همه المان‌های معمول جذابیت تبدیل به گزینه خوبی برای مخاطبان شده است، امری که خود آقای گلستانه هم اذعان می‌کنند. حالا که چهار قسمت پخش‌شده، کاراکترها معرفی‌شده‌اند و مسیر اصلی داستان تازه شروع‌شده و مخاطبان با این مجموعه ارتباط برقرار کرده‌اند و مشتاق شده‌اند که باقی ماجرا را ببینند، چنین خبرهایی چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟
تازه چه خبر؟
توقیف انتشار سریال «عاشقانه» در فضای مجازی با دستور قضایی

محمد صراف درباره‌ی این خبر جدید به رسانه ها این گونه اطلاع رسانی انجام داده است که: «ما با تهیه‌کننده سریال عاشقانه قراردادی منعقد کردیم. طبق این قرارداد آقای گلستانه (تهیه‌کننده سابق) طبق قراردادی که با آقای نادری به عنوان سرمایه‌گذرا داشت، ‌می‌توانست نسخه وی.‌او.‌دی سریال را به سامانه‌‌های قانونی بفروشد. بر اساس همین قرارداد هم قراردادهایی با ۵ شرکت دارای مجوز منعقد شد و تمامی مبالغ نیز پرداخت گردید.
اما مشکلات به وجود آمده در مراحل تولید پروژه عاشقانه به سامانه‌های VOD کشیده شد: «نزدیک به شروع توزیع سریال اختلافاتی میان آقای گلستانه، آقای نادری و آقای نجفی پیش آمد چون پروژه پول کم آورده بود و هر کدام از آقایان مجبور شدند در پروژه سرمایه‌گذاری کنند تا به نتیجه برسد. بعد از این سرمایه‌گذاری اختلافات میان آقای گلستانه، آقای نادری و آقای نجفی گسترده شد و این اختلافات در نهایت منجر به خلع آقای گلستانه شد و تهیه کننده جدید جناب آقای کبیری منسوب شد. بر اساس قرارداد هایی که آقای گلستانه با ۵ شرکت مذکور منعقد نموده بود سه قسمت اول سریال را به ما تحویل دادند و ما منتشر کردیم. اما کمی بعد جلوی انتشار نسخه وی.‌او.‌دی را گرفتند. ما سعی کردیم این اختلاف را حل کنیم. اطراف این دعوا را پیش آقای ابطحی، مدیرعامل موسسه‌ی رسانه‌‌های تصویری بردیم تا اختلافات به نتیجه برسد. این افراد نزد آقای ابطحی تعهد کردند که این قرارداد‌ها دوباره با شرایط قبل با سرمایه گذاران منعقد شود . متاسفانه این اتفاق نیفتاد و در ادامه‌ی مذاکرات آقای نادری به عنوان سرمایه‌گذار ارقام قرارداد را برای واگذاری نسخه‌ی VOD بالا بردند و الان ارقام به سطحی رسیده که دیگر برای سامانه‌های انتشار قانونی VOD به‌صرفه نیست.»
محمد صراف در ادامه از دستور قضایی توقیف انتشار نسخه‌ی VOD سریال «عاشقانه» در سامانه‌های قانونی خبر داد و گفت: « در حال حاضر آقای گلستانه از تهیه‌کنندگی سریال خلع شده و ماجرا به نقطه‌ای رسیده که دوستان به دادسرا رفته‌اند و دادسرا دستور توقیف نسخه‌ی VOD در سایت‌های قانونی را به سازمان سینمایی داده‌اند. ما این دستور بازپرس محترم جناب آقای قاسم‌زاده را با احترام پذیرفتیم و امروز (چهارشنبه ۶ اردیبهشت) محتوای قسمت جدید سریال عاشقانه روی سامانه‌های قانونی VOD بارگذاری نشده است. اما انتظار داشتیم دادستانی محترم از ما هم به عنوان طرفی که در این حوزه ۲۰ برابر تولید سریال عاشقانه سرمایه گذاشتیم و به طور قانونی فعال هستیم، دعوت کند تا شرایط‌مان را توضیح دهیم. ما در شرایطی داریم کار می‌کنیم که سایت‌‌های غیرقانونی تمام محتوای کشور را با بدون پرداخت یک ریال در معرض دانلود غیرقانونی قرار می‌دهند. ما انتظار داشتیم آقای دکتر ابطحی به عنوان متولی VOD و دبیر کمیته صیانت از آثار نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حمایت جدی خود را از این صنعت نوپا و قانونی مبذول می کردند و دستور توقیف نسخه‌های DVD را می دادند. چرا که زمانی که نسخه‌های DVD به بازار می‌آید، کمتر از یک ساعت در تمامی سایت های غیر قانونی بارگذاری می شوند و کاربران می توانند آن را دانلود کنند. یعنی امروز که ما نتوانستیم قسمت جدید سریال عاشقانه ر ا بارگذاری کنیم خسارت بسیار زیادی متحمل شدیم در صورتی که سایت‌‌های غیرقانونی فعال هستند. این در حالیست که شایعاتی مطرح شده است که سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده جدید با سایت‌های بدون مجوز قرار‌داد بستند و در اختیار کاربران قرار داده اند. سرمایه های بسیار و زحمات فراوانی کشیده شده است که کاربران به دانلود قانونی آثار رو بیاورند.
مشکل آنجایی است که «عاشقانه» اولین نیست. «رالی ایرانی»، «شوخی با ستارگان»، «شام ایرانی»، «قهوه تلخ»، «ابله»و«قلب یخی» از مجموعه‌های پخش خانگی هستند که تا امروز بلاتکلیف مانده‌اند، نه پایانی داشته‌اند و نه توضیحی در مورد زمان ادامه آن‌ها ارائه‌شده است. دعوای مدیری با برادران آقا گلیان بر سر مجموعه «قهوه تلخ» و دعوای کارگردان و تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار ازیک‌طرف و انصراف بازیگران از طرف دیگر در مجموعه «قلب یخی» گوشه‌ای از حاشیه‌های تمام‌نشدنی است که عرصه پخش و نمایش خانگی را احاطه کرده است. «شهرزاد» مجموعه دیگری که برای شبکه نمایش خانگی تولیدشده است، موفق شده است تا با مخاطبانش حداکثر ارتباط را برقرار کند و بلافاصله بعد از پایان فصل اول، قول تولید و پخش فصل دوم داده می‌شود، اما هنوز چند ماهی نگذشته خبر می‌رسد فیلم‌برداری متوقف‌شده است، چراکه یکی از تهیه‌کنندگان و صاحبان اثر در رابطه با پرونده بابک زنجانی بازداشت‌شده است. جای شکرش باقی است خطر از سر «شهرزاد» به‌موقع گذشت و اگر دعوایی و یا کسری بودجه‌ای اتفاق نیافتد در موعد مقرر بازخواهد گشت. «ماه تی تی» به کارگردانی داوود میرباقریمجموعه دیگری است که مطرح‌ترین بازیگران سینمای ایران، ازجمله رضا عطاران و مهناز افشار و در برخی شایعات پیمان معادی و لیلا حاتمی در آن حضور دارند و بعد از کلی تبلیغ و جنجال همچنان در مرحله پیش‌تولید به سر می‌برد. مدتی صحبت از «عالی‌جناب» بود که بنا بر شنیده‌ها اثری پلیسی-جنایی است به کارگردانی سام قریبیان و با بازی سحر دولتشاهی که بعد از کلی تأخیر قرار شد با توجه به جو سیاسی‌اش قبل از انتخابات توزیع شود؛ فکر نمی‌کنم لازم باشد یادآوری کنم کمتر از چهل روز به انتخابات ریاست جمهوری مانده و هنوز خبری از «عالی‌جناب» نیست. این‌همه نام معتبر پشت این پروژه‌هاست؛ کمال تبریزی، داوود میرباقری، حسن لطیفی و مهران مدیری، اما هیچ‌کس حتی خودش را مسئول نمی‌داند که بخواهد توضیحی ارائه کند.
مقصر کیست؟
مهم‌ترین مسئله این است که مشخص شود، مجموعه‌های نمایش خانگی در حوزه مسئولیت کدام نهاد هستند. وزارت ارشاد؟ پس این‌همه بی‌برنامگی از کجا نشاءت می‌گیرد؟ فکر کنید ده هزار تومان بلیت بخرید و به تماشای فیلمی بروید، خوب یا بد، تا نیمه‌های فیلم هم کم‌وبیش لذت برده‌اید یا حداقل درگیر شده‌اید، ناگهان تصویر قطع می شود و کارگردان یا تهیه کننده روی پرده ظاهر می شود و مشکلات مالی و هزار و یک موضوع دیگر را عنوان می کند و از اعلام می کند که نتوانسته‌اند بیش از این فیلم را جلو ببرند و این‌همه چیزی است که قرار است ببینید. چه حسی به شما دست می‌دهد؟ قاعدتاً عصبانی می‌شوید، احتمالاً درخواست می‌کنید وجهتان را بازگردانند، اگرچند بار دیگر هم این اتفاق بیافتد دیگر به سینما نمی‌روید. اینجاست که مجوز ساخت و بعد پروانه نمایش از وزارت ارشاد ضروری به نظر می‌رسد. وزارت ارشاد مسلماً کارش را درزمینه حذف و اصلاحات و جرح‌وتعدیل فیلم‌ها خوب انجام می‌دهد اما در مورد مجموعه‌های نمایش خانگی که تبدیل به یک بازار آشفته شده که هر کس می‌تواند وارد آن شود و کاری نصف و نیمه تولید کند و بگذارد برود پی زندگی‌اش چه‌کاری انجام می‌دهد؟

شاید بگویید مقصر خود مردم هستند که بعد از چندین تجربه مشابه همچنان اقدام به خرید این مجموعه‌ها و تشویق به ساخت بیشتر آن‌ها می‌کنند. اما مردم به اعتبار نام هایی که این پروژه ها را یدک می کشند به سراغ این مجموعه ها می روند. تازه اگر این‌ها هم نباشند مردم چه چیزی باید تماشا کنند؟ سریالهای مبتذل ترکیه‌ای راجع به خیانت و روابط نامشروع؟ یا صداوسیمای ایران که در بهترین حالت روزی یک ساعت برنامه مفید دارد؟ وقتی صداوسیمای کشور به‌عنوان رسانه ملی نه می‌تواند اعتماد فیلم‌سازان را جهت همکاری جلب کند و نه می‌تواند مخاطبانش را راضی کند، چاره مردم برای سرگرمی چیست؟ می توانند سریال های خارجی با کیفیت تر ببینند اما نقش تولیدات فرهنگی ملی چه می شود؟ اصلا فکر کرده اید شاید دلیل اقبال مردم از سریال های نازل ترکیه ای به دلیل شباهت های فرهنگی است که مخاطبان تشنه دیدنش هستند؟
شاید مشکل از آنجایی است که سوپرمارکت‌ها شده‌اند محل عرضه محصولات فرهنگی و اخلاق حاکمِ بر این بخش هم به پخش‌کنندگان پفک و بستنی یخی کشیده است.
صحبت از تولیدات سینمایی و تلویزیونی ایرانی که می‌شود همیشه از حقوق مؤلف می‌گوییم. مایی که جدیدترین فیلم‌های روی پرده هالیوودی را باکیفیت بسیار نازل از تلویزیون پخش می‌کنیم و قبل از عرضه نسخه بلوری دوبله آن را در همان سوپر مارکت ها می فروشیم، مردم را تشویق می‌کنیم تا کپی غیرمجاز تهیه نکنند و با خرید نسخه اصلی از حقوق صاحبان آن اثر حمایت کنند. پرسشی که مطرح می‌شود این است، چه کسی از حقوق مخاطبان دفاع می‌کند؟

سعید رجبی فروتن

در کنار روزمرگی های معمول، این جا خودم و افکارم را ثبت می کنم. از فرهنگ و هنر تا سینما و نمایش خانگی... می توانید نوشته های من را در «روزانه های سینمایی» دنبال نمایید.

۵ comments

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

  • با سلام مجدد .

    امروز از یکی از توزیع کنندگان شنیدم دلیل عدم توزیع عاشقانه ۶ در فروشگاه های مجار شبکه نمایش خانگی افزایش قیمت ناگهانی آن بوده که با مقاومت مجمع نمایندگان توزیع مواجه شده است . شماره های قبلی این محصول با قیمت ۳۸۰۰ تومان به مغازه دار می رسید اما پخش کننده سریال اصرار داشته قسمت ششم با قیمت ۴۴۰۰ به مغازه داران تحویل داده شود! در حالی که قیمت فروش همان ۵۰۰۰ تومان است! الان مجمع در حال مذاکره با پخش کننده است تا در توزیع قسمت هفتم این مشکل برطرف گردد .

    • بیراه نیست زیرا دلیل عدم انتشار نسخه اینترنتی سریال هم به بالا بردن قیمت از سوی تهیه کننده مربوط می شود و شرکت های آنلاین ویدیویی نیز مبلغ جدید را نامعقول دانسته اند.

      مادام که تکثیر و دانلود غیرقانونی محدود نشود، سرمایه گذاری در این کار بسیار پرمخاطره است.

  • سلام

    منم شنیدم شرکت پارسیان بانمایندگان اصفهان قطع همکاری کرده ویک نماینده ازقم فرستاده اصفهان توزیع هاشو انجام بده.بعدازعیدطی دومرحله افزایش قیمت داشت وشرایط تسویه رونقدی کرد.

مرا در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید