سعید رجبی فروتندر برنامه گفتگوی خبری یکشنبه شب شبکه دوم سیما با معاون امور سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که بعضی از جراید آن را به مصاحبه ای تند و انتقادی تعبیر کرده اند، یک منتقد سینمایی که مصاحبه کننده را یاری می کرد، با اشاره به اینکه تجربه نشان داده است که سینماگران از پیش خود صاحب ایده و تفکر نیستند، معاون سینمایی را به خاطر کم کاری در تشکیل اتاق فکر مورد انتقاد قرار داد و گفت باید مثل سینمای امریکا، مدیریت سینمای ایران نیز به فیلمسازان از طریق جذب نخبگان خط و ربط دهد و سیاهه ای از موضوعات قابل کار را که ترجیحا" با سیاست ها و اولویت های نظام قرابت دارند، به آنها پیشنهاد دهد. در نقد این دیدگاه منتقد محترم ملاحظاتی به نظرم می رسد که با شما خوانندگان در میان می گذارم.
– سینمای امریکا بر پایه اقتصاد غیر دولتی و خصوصی استوار است و دولت ها حداقل در ظاهر مستقیما" سفارشاتی به فیلمسازان نمی دهند. مضافا" که عمر کوتاه دولت ها اقتضای چنین کاری را نمی دهد. البته این واقعیت بدان معنا نیست که لابی های قدرت و ثروت در پس تولید بعضی از فیلم ها وجود نداشته باشند و معرکه گردان فیلم های جهت دار و هدفمند نباشند. در ایران نیز تاکنون منعی برای ورود پاره ای از مجامع برای سرمایه گذاری یا حمایت از تولید فیلم های مورد نظر نبوده است و اگر نقش پر رنگ مجامع و سازمانهای وابسته به نظام را در سینما نمی بینیم، این امر به دلیل فقدان انگیزه نزد خود آنهاست و رغبتی برای این کار نشان نداده اند. بپذیریم که سخنان مهم رهبری نظام در دیدار سال ۸۵ با کارگردانان حجت را برای نخبگان بویژه حوزه ها تمام کرد که به تکلیف خود در قبال سینما عمل کنند و به جای خرده گیری دستگیر سینما و سینماگران باشند.
– بیگانه بودن اغلب سینماگران با عنصر اندیشه و تفکر و حواله دادن آنها به اتاق های فکر، تنزل مقام هنرمندان و سینماگران مولف است و کاهش نقش سینماگران در حد یک اپراتور است. منتقد محترم باید بداند هنرمند واقعی تا موضوع و حسی را در درون خود وجدان نکند و با جان و روحش نیامیزد حاصل کار او خوب و دلنشین از آب در نخواهد آمد و انگ هنر سفارشی بر آن خواهد خورد. این حرف بدان معنا نیست که هنرمند نیازمند شور و مشورت با اهل خرد و بصیرت نیست و خود باید یک تنه بستر فکری فیلم را تدارک ببیند. عموما" فیلمسازان موفق، به عنصر تحقیق در کارشان اهمیت داده و برای آن وقت می گذارند. با کارگردان فیلم در حال نمایش راه آبی ابریشم در حین فیلمبرداری صحنه هایی در قشم صحبت می کردم و شنیدم که گفت برای طراحی و ساخت بسیاری از ملزومات دریایی روزها در کتابخانه های تخصصی کشورهای منطقه به تورق کتاب و اسناد تاریخی اشتغال داشته است. بدیهی است کارگردانانی تا این حد وسواس در ورز دادن فکر و ایده فیلم شان نیز از مصاحبت با اندیش ورزان غفلت نمی کنند.
– بسیاری از کارهای اصطلاحا" فاخری که با حمایت بنیاد سینمایی فارابی تولید می شوند، بعضا" ماهها و گاه بیش از یکسال وقت صرف جنبه های فرهنگی و معرفتی فیلم ها می شود تا حاصل سرمایه گذاری به سطح مقبولی برسد. اگر نتیجه کارها خوب نیست کادر مشاوران فرهنگی را باید تقویت کرد و بر شمار صاحب نظران خوش فکر افزود. غرض آنکه در سالهای اخیر برای تولید فیلم های ارزشی بی گدار به آب زده نشده و اتاق فکری تحت عنوان بخش فرهنگی فارابی عهده دار ایفای چنین مسئولیتی بوده است.
– معمولا" از یاد می بریم که هر وقت سینمای آمریکا را از حیث طرح گفتمان های جهانی و انسانی – وفق مکتب لیبرالیسم- مثال می زنیم، به این واقعیت محض اشاره کنیم که اغلب آثار ماندگار و دیدنی هالیوود مبتنی و اقتباسی از رمان های منتشره و پر مخاطب هستند. رمان ها و تولیدات ادبی که راه را برای سینماگر هموار کرده است تا این بار او فقط ترجمان و برگردانی تصویری از روایت ادبی یک داستان بلند را به سرانجام رساند. حالا اگر رمان نویس های آمریکایی نیز به سفارش محافل قدرت دست به قلم می برند، بحث جداگانه ای است و در این مقال تاکید بنده بر این واقعیت است که خلق آثار استراتژیک و تاثیر گذار نیازمند سنت های ادبی و نمایشی ریشه دار است و راه دستیابی به سینمایی اندیشمند از معبر رمان های قوی و استخوان دار می گذرد. جناب منتقد باید جواب دهد که برای سلسله موضوعاتی که به زعم او سینمای ایران به آنها نپرداخته و نسبت به اهمیت و عظمت آنها ادای دین نکرده است، چرا رمان و داستان بلندی برای آنها نوشته نشده است. آیا تلویزیون کشور با بودجه و اعتبارات چشمگیر خود در این زمینه کارنامه قابل قبولی از خود به جای گذاشته است.؟ آیا بودجه انبوه سریال های خنثی نمی توانست پشتوانه ای برای خلق مجموعه هایی نظیر مختار، کیف انگلیسی و نظایر هم شود؟ تربیت هزاران دانشجو در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در دانشکده سیما، طی سی سال گذشته چقدر نیاز سیما را به نیروهای خلاق و متفکر از نوعی که منظور منتقد برنامه گفتگوی خبری است، تامین کرده است؟ چند کار فاخر و ماندگار تلویزیون در همه سال هایی که پشت سر گذاشته ایم محصول فارغ التحصیلان دانشکده سیما در تهران و قم بوده است؟
– آنچه گفته شد در مقام تایید مطلق وضع موجود سینما از حیث تولیدات سینمایی نیست، بلکه تذکر این نکته است که در تحلیل ها با آدرس غلط به تخطئه عده ای کارگزار نپردازیم و در عوض تطهیر همه افراد و مراجع علمی، تحقیقاتی و فرهنگی دیگری که می توانند با حمایت مادی و معنوی آرایش متفاوتی را به ویترین تولیدات سینمایی کشورمان ببخشند، به نقش آفرینی آنها در بهبود محتوایی سینمای ایران، اصرار ورزیم.!
در همین رابطه: این سلول های خاکستری پارادوکسیکال
اضافه کردن نظر